สงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่สอง : รากศัพท์
สงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่สอง หรือชื่อในภาษาอังกฤษว่า Second Sino-Japanese War
ในมุมมองภาษาญี่ปุ่นจะใช้สงครามครั้งนี้ว่า
日中戦争
にっちゅうせんそう
[นิจจูเซนโซ]สงครามญี่ปุ่นจีน
ส่วนสงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่หนึ่งนั้น ในภาษาญี่ปุ่นจะใช้คำที่มีความหมายว่า “สงครามระหว่างญี่ปุ่นและราชวงศ์ชิง (ของจีน)” ซึ่งคำนั้นคือคำว่า
日清戦争
にっしんせんそう
[นิชชินเซนโซ]สงครามญี่ปุ่นและราชวงศ์ชิง
แล้วทำไมคำภาษาอังกฤษอย่างคำว่า Sino จึงหมายถึง “จีน” ได้ครับ
เท่าที่ไปค้นเจอมาเขาบอกว่า
รากศัพท์ของคำว่า China มาจากภาษาสันสกฤตว่า ‘cina’ ซึ่งท้ายที่สุดแล้วมาจากชื่อราชวงศ์ฉิน (秦 Qin dynasty)
คำว่า ‘Sino-‘ มีรากศัพท์ที่แตกต่างไป ซึ่งมันมาจากภาษาละตินคำว่า ‘Seres’ ซึ่งท้ายที่สุดแล้วมาจากภาษากรีกตรงๆ คำว่า ‘Ser’ (รูปพหูพจน์ Seres) ซึ่งคำภาษากรีกคำนี้น่าจะมาจากคำภาษาจีนคำว่า 絲 ที่แปลว่า ไหม (Silk) ด้วยเหตุนี้คำภาษาละตินคำว่า ‘Sericum’ จึงหมายถึง“ของดีของจีน” หรือ “ไหม” นั่นเอง ดังนั้นคำ prefix อย่าง ‘Sino’ จึงหมายถึง “จีน”
สงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่สองนี้ จากฟากฝั่งญี่ปุ่นในช่วงแรกเรียกว่า “อุบัติการณ์ชินะ” (支那事変: Shina Incident) ซึ่งเป็นชื่อที่ถูกตั้งจากการลงมติของรัฐบาลของนายกรัฐมนตรีโคะโนะเอะคณะที่ 1
คำว่า “ชินะ” 支那 ก็เป็นศัพท์ญี่ปุ่นโบราณที่ใช้เรียก “จีน”
จากมุมมองของประเทศจีน คำว่า “ชินะ” นั้นเหมือนดั่งคำเหยียดหยามประเทศจีน เนื่องจากคำว่า “ชินะ” 支那 เป็นศัพท์ที่ถูกใช้ตามหน้าหนังสือพิมพ์ในช่วงเหตุการณ์สงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่สอง ซึ่งร่วมถึงอุบัติการณ์เซี่ยงไฮ้ และ การสังหารหมู่ที่หนานจิง
สาเหตุที่มีการระบุ “สงครามจีนญี่ปุ่น” ในตอนแรกว่า “อุบัติการณ์” (Incident) แทนที่จะเรียกว่า“สงคราม” นั้นก็เป็นเพราะว่า ทั้งประเทศญี่ปุ่นและจีนไม่เคยประกาศสงครามนับตั้งแต่ที่เกิด“อุบัติการณ์สะพานมาร์โคโปโล” (จะกล่าวอธิบายที่หลัง) จนกว่าจะเกิดสงครามแปซิฟิกหรือสงครามมหาเอเชียบูรพาเมื่อเดือนธันวาคมปีค.ศ. 1941 (พ.ศ. 2484 )
ในปีเดียวกันนั้นวันที่ 21 ธันวาคม มีพิธีลงนามในสัญญาร่วมวงศ์ไพบูลย์ ระหว่างไทยกับญี่ปุ่นในสงครามมหาเอเชียบูรพา ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม หลังจากรัฐบาลไทยยินยอมให้ญี่ปุ่นเดินทัพผ่านประเทศไทยได้เมื่อวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ 2484 โดย จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ลงนามในนามรัฐบาลไทย และ นายทสุโย กามิ เอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย ลงนามในนามรัฐบาลญี่ปุ่น
ผมขอย้อนกลับไปอธิบาย “อุบัติการณ์สะพานมาร์โคโปโล” กันสักหน่อยครับ
ว่ากันว่าสงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่สองนี้มีจุดเริ่มต้นมาจากอุบัติการณ์สะพานมาร์โคโปโลซึ่งเป็นการปะทะกันระหว่างกองทัพญี่ปุ่นและกองทัพปฏิวัติแห่งชาติจีน เมื่อวันที่ 7 กรกฎาคมปีค.ศ. 1937 (พ.ศ. 2480*)
วันนั้นกองทัพญี่ปุ่นมาฝึกซ้อมทหารในตอนกลางคืนที่ทางตอนเหนือของสะพานมาร์โคโปโลภายนอกเมือง Wanping ที่ล้อมรอบด้วยกำแพง อยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ไป 16.4 กิโลเมตรของปักกิ่ง แล้วพลทหารคนหนึ่งหายตัวไป ทางกองทัพญี่ปุ่นจึงส่งเรื่องไปขอกองทัพจีนเพื่อที่จะเข้าไปค้นหาพลทหารที่หายไปในเมือง Wanping แต่ทางจีนปฏิเสธ
และแล้วก็เกิดการยิงปืนใส่กันระหว่างกองทัพจีนและญี่ปุ่น แม้นท้ายที่สุดแล้วพลทหารคนนั้นสามารถกลับมารายงานตัวกับหน่วยของเขาได้ แต่ทั้งสองฝั่งได้เริ่มเคลื่อนย้ายกำลังพลทหาร
โดยที่ญี่ปุ่นเริ่มวางกำลังพลล้อมเมือง Wanping
สาเหตุของการเริ่มต้นการปะทะกันนั้น เราเองก็ไม่ทราบแน่ชัดว่าเป็นเช่นใด หน้าประวัติศาสตร์ของฝ่ายญี่ปุ่นก็จะยืนกรานว่า “การซ้อมรบนั้นเป็นสิทธิอันชอบธรรม” ส่วนทางจีนก็คงมองว่า “ญี่ปุ่นกุเรื่องขึ้นมาว่าทหารหายไป” เราเองก็ไม่ทราบว่าความเป็นจริงนั้นคืออะไรกันแน่
แต่เมื่อมีกระสุนบินว่อนจากสองฝั่ง ต่างฝ่ายต่างสร้างความชอบธรรมให้กับตนเองว่า “อีกฝ่ายเริ่มต้นก่อน” และนี่ก็เป็นสาเหตุของความขัดแย้งที่มีมาตั้งแต่อดีตจนถึงทุกวันนี้ ในทุกความขัดแย้งในประวัติศาสตร์นี้
ปัจจุบันนี้ความรู้สึกลึกๆ ที่เป็นปฏิปักษ์ระหว่างจีนและญี่ปุ่นยังคงมีอยู่ตามเนื้อหาประวัติศาสตร์ทั้งๆ ที่เราที่เกิดมาคนละยุคสมัยกันแล้ว แต่คนจีนและคนญี่ปุ่นก็ได้รับอิทธิพลจากเรื่องราวเหล่านี้ฝังลงในจิตใจ
ไว้ในตอนต่อไป ผมจะมาเขียนต่อว่าการเปลี่ยนแปลงในสงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่สองนี้จะเป็นอย่างไรกันต่อไป
คนเราก็มีความขัดแย้ง ประวัติศาสตร์บอกมาเสมอ แล้วทางออกที่สันตินั้นมีหรือไม่
+++
*พ.ศ. 2480 ซึ่งเป็นปีที่มีการก่อตั้ง โรงเรียนสวนสุนันทาวิทยาลัยเมื่อ 17 พฤษภาคม
ทักทายพูดคุยกับวสุ ได้ที่ >>> Facebook Wasu’s thought on Japan
เรื่องแนะนำ :
– Essay : มุราคามิ ฮารุกิ : เพื่อที่จะมองเห็นความฝัน ผมจึงรู้สึกตัวตื่นขึ้นมาทุกเช้า
– ประเทศแมนจูของคนญี่ปุ่น ความหวัง และสิ้นสุดประเทศ
– กองทัพคันโต (9) : ประเทศแมนจูรัฐหุ่นเชิดของญี่ปุ่น
– กองทัพคันโต (8) : การก่อตั้งประเทศแมนจู
– กองทัพคันโต (7) : การทิ้งระเบิดเมืองจินโจว
อ้างอิง
– https://en.wikipedia.org/wiki/Second_Sino-Japanese_War
– https://en.wikipedia.org/wiki/Marco_Polo_Bridge_Incident
– https://www.quora.com/Why-does-Sino-mean-Chinese
– https://guru.sanook.com/25741/
#สงครามจีนญี่ปุ่นครั้งที่สอง : รากศัพท์