วิชายุทธ วิถีเซน by Lordofwar Nick
มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (12) คัมภีร์แห่งอาโป (น้ำ): เรื่องของการถือใจพิชัยสงคราม
สวัสดีครับท่านผู้อ่าน อาทิตย์หน้าก็จะเป็นวันสงกรานต์แล้วนะครับ ถึงแม้ว่าภาวะโควิดกับภาวะเศรษฐกิจอาจจะไม่ชวนให้ “ออกไปเที่ยวรื่นเริง” เท่าไหร่ก็ตาม แต่สำหรับผม แค่ “การได้หยุดพักผ่อน” ก็ถือว่าเป็นสิ่งที่ดีงามแล้ว กะว่าอยู่บ้านจะนอนแถกเหงือกดู YouTube ให้ฉ่ำเลย มีช่องที่สับตะไคร้ เอ้ย Subscribe เป็นสิบ วิดีโอที่ไม่ได้ดูอีก เป็นร้อยยยยย ไม่นับที่เคยดูแล้วแต่อยากดูอีก (เพื่อทบทวน เรียนรู้เพิ่มเติมในสิ่งที่อาจจะตกหล่นไป)
แต่ดูแล้วก็ต้องลองเอาไปได้เล่นเวลาโรลบนเบาะด้วยถึงจะสนุก (และมีกำลังใจในการเรียนรู้ขึ้นไปอีก) แต่ว่า ระยะนี้ ในการโรล ผมก็คือปล่อยหัวให้ฟรีไปเลยแล้วก็เล่นไปตามเรื่อง คือคิดว่าถ้ามันจะเข้าท่ามันก็เข้าท่าของมันได้เอง พยายามฝึกสติและปฏิกิริยาไว้ดีกว่า ไม่ใช่อะไร ระยะนี้เรี่ยวแรงมันออกจะหายๆ ด้วย โดนอีกฝ่ายเอาแข้งเอาขามาชนทีก็เจ็บไปที (ฮา) นี่ก็นั่งดูข่าวความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับการแข่ง SIAM CUP BJJ อยู่ (ซึ่งก็ไม่รู้ว่าจะมีโอกาสได้ไปไหม) นี่แหละครับ ชีวิตไม่สิ้นก็ดิ้นกันไป มี passion ไว้ ก็ดีกว่าไม่มีเอาเสียเลย
เกริ่นมาเยอะละ เข้าเนื้อหากันเลยดีกว่าครับ
คำแปลข้อความต้นฉบับ
水の巻
คัมภีร์แห่งอาโป (น้ำ)
二 一 兵法心持の事
สอง เรื่องของการถือใจพิชัยสงคราม
`兵法の道に於て心の持様は常の心に替る事なかれ `常にも兵法の時にも少も替らずして心を広く直にしてきつくひつぱらず少もたるまず心のかたよらぬ様に心をまん中におきて心を静にゆるがせて其ゆるぎのせつなもゆるぎやまぬ様に能々吟味すべし `静なる時も心は静ならず何とはやき時も心は少もはやからず心は体につれず体は心につれず心に用心して身は用心せず心のたらぬ事なくして心を少もあやまらさずうへの心はよわく共そこの心をつよく心を人に見分られざる様にして小身なるものは心に大きなる事を残らず知り大身なるものは心に小さき事を能知りて大身も小身も心を直にして我身のひいきをせざる様に心を持事肝要也 `心の内にごらず広くして広き所へ智恵を置べき也 `智恵も心もひたとみがく事専也 `智恵をとぎ天下の理非を弁へ物毎の善悪を知り万の芸能其道其道をわたり世間の人に少しもだまされざる様にして後兵法の智恵となる心也 `兵法の智恵に於てとりわきちがふ事有もの也 `戦の場万事せはしき時なれ共兵法の道理をきはめうごきなき心能々吟味すべし
ในวิถีแห่งพิชัยสงคราม สภาพการถือใจนั้นอย่าได้เปลี่ยนกับใจปกติ แม้ยามปกติ ก็ไม่เปลี่ยนกับยามแห่งพิชัยสงครามแม้แต่น้อย ทำใจให้กว้างให้ตรง ระวัง ไม่ตึง ไม่หย่อนแม้แต่น้อย ให้ใจไม่เอนเอียง ตั้งใจไว้ที่ตรงกลาง แกว่งใจให้สงบ แกว่งไปอย่าหยุดแม้เพียงชั่วขณะเดียว ควรคิดพินิจให้ดีๆ แม้ยามเงียบ ใจก็ไม่เงียบ แม้เวลาเร็วไว ใจก็ไม่โลดเต้นแม้แต่น้อย ใจนั้นไม่พ่วงไปตามกาย กายนันไม่พ่วงไปตามใจ ในใจให้ระแวดระวัง กายนั้นอย่าให้มีความไม่ระแวดระวัง มีความหย่อนแม้แต่น้อย ใจต้องไม่มีให้ผิดตกแม้แต่น้อย ใจข้างบนนั้นแม้อ่อนแอ ใจข้างก้นต้องให้แข็งแรง อย่าให้คนดูแยกแยะใจออก ผู้ที่กายเล็กนั้น รู้ไม่มีเหลือซึ่งการทำใจให้ใหญ่ ผู้ที่กายใหญ่รู้ดีซึ่งการทำใจให้เล็ก จะกายเล็กหรือกายใหญ่ต้องทำใจให้ตรง ต้องถือใจไว้อย่าโอนเอียงไปตามกายตน เป็นเรื่องใหญ่ใจสำคัญ ในใจไม่ขุ่นมัวทำใจให้กว้าง ตั้งปัญญาไว้ในที่กว้างนั้น แม้ปัญญาหรือแม้ใจ การต้องลับให้แน่วแน่คือเรื่องสำคัญที่หนึ่ง ขัดเกลาปัญญา รู้ซึ้งซึ่งสิ่งที่ใช่หรือมิใช่หลักการของใต้หล้า รู้ดีชั่วของสิ่งต่างๆ ข้ามผ่านวิถีนั้นวิถีนั้นของศิลปวิทยาเป็นหมื่น ให้ไม่มีทางถูกคนในโลกหลอกลวงได้แม้แต่น้อย หลังจากนั้น จึงจะเป็นใจที่เป็นปัญญาแห่งพิชัยสงคราม ปัญญาแห่งพิชัยสงครามเป็นสิ่งที่ผิดแผกไปเป็นพิเศษ ในสนามรบ แม้ยามเรื่องราวทั้งหลายวุ่นวายสับสน ต้องทำให้สุดซึ่งหลักการแห่งพิชัยสงคราม ใจไม่มีหวั่นไหว ขอจงคิดพินิจให้ดี
การตีความและอภิปราย
ท่อนนี้เป็นท่อนที่ผมอ่านแล้ว สตั๊น ไปนานมาก กว่าจะเรียกสติกลับคืนมาได้ เพราะแต่ละคำนี่กลายเป็นคีย์เวิร์ดที่ซื่อง่ายแต่ฟาดลงกบาลผมแรงเหลือเกิน
兵法の道に於て心の持様は常の心に替る事なかれ
เฮียวโฮ โนะ มิจิ นิ โออิเตะ โคโคโร โนะ โมจิซามะ วะ ทสึเนะ โนะ โคโคโระ นิ คาวารุ โคโตะ นาคาเระ
“ในวิถีแห่งพิชัยสงคราม สภาพการถือใจนั้นอย่าได้เปลี่ยนกับใจปกติ”
常にも兵法の時に少も替らずして
ทสึเนะ นิโมะ เฮียวโฮ โนะ โทคิ นิ สุโกะชิ โมะ คาวาราซุ ชิเตะ
“แม้ยามปกติ ก็ไม่เปลี่ยนกับยามแห่งพิชัยสงครามแม้แต่น้อย”
心を広く直にして
โคโคโระ โวะ ฮิโรคุ โจะคุ นิ ชิเตะ
“ทำใจให้กว้างให้ตรง”
心のかたよらぬ(偏らぬ)様に心をまん中におきて(置きて)
โคโคโระ โนะ คาตะโยรานุ โย นิ โคโคโระ โวะ มันนาคะ นิ โอคิเตะ
“ให้ใจไม่เอนเอียง ตั้งใจไว้ที่ตรงกลาง”
心を静にゆるがせて(揺るがせて)
โคโคโระ โวะ ชิสุคะ นิ ยุรุงาเซเตะ
“แกว่งใจให้สงบ”
心は体につれず(連れず)体は心につれず(連れず)
โคโคโระ วะ คาราดะ นิ ทสึเรซุ คาราดะ วะ โคโคโระ นิ ทสึเรซุ
“ใจนั้นไม่พ่วงไปตามกาย กายนั้นไม่พ่วงไปตามใจ”
เขียนถึงตรงนี้แล้ว ผมนี่อยากกิน Munchy Box มากมาย 555 (เสียดายเมืองไทยยังไม่มีคนคิดทำขาย)
Munchy Box ภาพจาก Wikipedia
มันคือรวมมิตรอาหาร Calorie Bomb แบบที่เรียกว่ากินไปเถอะไม่ต้องกลัวอ้วนหรอกเพราะกินแบบนี้เข้าไปรับรองอ้วนแน่ 555 อยากกินก็จริงแต่ต้องเรียกสติตัวเองหน่อยว่ากินของแบบนี้ (บ่อยๆ) ไม่ได้นะ (“กายนั้นไม่พ่วงไปตามใจ”) และช่วงนี้ มันเจ็บมันล้า ความขี้เกียจมีไหม มี แต่ก็ต้องพยายามไปซ้อมให้ได้ตามตารางเวลา บางท่านมองว่าผมตึงเกินไป เหนื่อยก็พักหนักก็พอสิ แต่ผมมองว่าตราบใดที่ยังไม่เหนื่อยหรือเจ็บถึงขีดสุดจริงๆ ถ้าใจเราแพ้ไม่ฮึดสู้สักหน่อย มันก็จะไม่เป็นการฝึกฝนอะไรเลย ดังนั้น ถึงกายจะเริ่มประท้วง แต่เราก็ต้องผลักดันใจตัวเองให้พ้นจากความเฉื่อย (“ใจนั้นไม่พ่วงไปตามกาย”)
มาถึงตรงนี้แล้ว ผมเริ่มมีความคิดว่า หากผมต้องการจะฝึกตัวเองให้สำเร็จขั้นของ “สายน้ำเงิน” ให้ได้ (เพื่อขึ้นไป “สายม่วง”) ผมก็ควรจะตั้งใจอ่านคัมภีร์แห่งอาโปให้ดีๆ เอามันมาใช้กับการฝึกบีเจเจให้ได้มากๆ มากที่สุด ท่านผู้อ่านบางท่านอาจจะแอบบ่นว่า วันๆ ชีวิตของไอ้เจ้า Lordofwar Nick มันไม่มีอย่างอื่นนอกจากบีเจเจบ้างเหรอ 555 มีครับ แต่มันก็เป็นชีวิตที่เหมือนกับคนทั่วไปอีกเป็นล้านๆ ที่อาจจะไม่ได้น่าสนใจเพราะมันก็เหมือนกับคนทั่วไปอีกหลายล้านคน ก็เป็นมนุษย์เงินเดือนมนุษย์โรงงานคนหนึ่ง เป็นพ่อคนหนึ่ง อ้อ ไหนๆ ก็พูดถึงชีวิตการเป็นพ่อคนแล้ว พูดตรงนี้เลยละกันว่าผมก็เป็นพ่อคนหนึ่งที่ค่อนข้างซีเรียส เป็นห่วงลูกว่าโตมาจะเป็นคนยังไง ควรจะต้องสอนอะไรให้ลูกบ้างเพื่อให้ลูกนั้นสามารถ “เอาตัวรอดปลอดภัย” ในโลกที่ผมมองว่าสิ่งรอบตัวทั้งหลายล้วน “ไม่เป็นมิตร” และ “อาจฆ่าเราได้ทุกเมื่อ” เต็มไปด้วยการโฆษณาชวนเชื่อและการล่อให้เดินผิดทาง ฉะนั้นผมจงมองว่าการศึกษาที่จะทำให้ลูกผม “เอาตัวรอดปลอดภัย” ได้นั้น เราต้องนำเอาคำสอนของมูซาชิเอามาใช้เป็นแนวทางในการสอนลูก เป้าหมายคือเพื่อให้ลูกนั้น…
物毎の善悪を知り万の芸能其道其道をわたり世間の人に少しもだまされざる(騙されざる)様にして
โมโนะโกโตะ โนะ เซ็นอะคุ โวะ ชิริ บัน โนะ เกโน โซโนะมิจิ โซโนะมิจิ โวะ วาตาริ เซเคน โนะ ฮิโตะ นิ สุโกะชิ โมะ ดามาซาเรซารุ โย นิ ชิเตะ
รู้ดีชั่วของสิ่งต่างๆ ข้ามผ่านวิถีนั้นวิถีนั้นของศิลปวิทยาเป็นหมื่น ให้ไม่มีทางถูกคนในโลกหลอกลวงได้แม้แต่น้อย
ผมอย้ำอีกครั้งหนึ่งว่าคัมภีร์ห้าห่วงของมูซาชินั้นสามารถเอามาเป็นปรัชญาชีวิต เอามาใช้กับทุกย่างก้าว ทุกเรื่องราวในการดำรงชีวิตประจำวันได้เลย “เพราะชีวิตทุกย่างก้าวคือการต่อสู้” เวลาเรากินข้าว เวลาเราขับรถไปทำงาน เวลาเราซื้อของออนไลน์ ฯลฯ ทุกย่างก้าวของชีวิตที่เหมือนจะปกติ ราบเรียบนั้น เราอาจต้องเข้าสู่โหมดสงครามเมื่อไหร่ก็ได้ เวลาเรากินข้าวก็ต้องสู้กับตัวเอง ต้องคิดว่ากินมากไปไหม น้อยไปไหม เวลาเราขับรถไปทำงาน ดูอย่างที่ผมเล่าในตอนที่ผ่านมา จำได้ไหมครับ โดนสิบล้อชนเฉยเลย แถมคนขับสิบล้อยังลงมาทุบรถผมอีก สถานการณ์แบบนี้ต้องรับมือยังไง ซื้อของออนไลน์ ก็ต้องระวัง ของถูกหลอกขายแพงหรือเปล่า ของถูกเกินไปซื้อมาจะกลายเป็นขยะหรือเปล่า
เหนืออื่นใด ในยุคสมัยนี้ที่เต็มไปด้วยข่าวลวง การเล่นกับความกลัวของคนหมู่มากเพื่อ “หลอกให้เดินทางผิด” นั้น เราต้องรับมือกับสิ่งที่มันคุกคามเข้ามาอย่างนี้
● กับสถานการณ์ สิ่งรอบตัว ที่ทำให้กลัว จนนิ่งเงียบ หรือเร่งเร้า ให้รีบทำอะไรสักอย่างก็ดี ให้นึกถึงคำสอนนี้
静なる時も心は静ならず何とはやき(速き)時も心は少もはやからず
ชิสุคะนารุ โทคิ โมะ โคโคโระ วะ ชิสุคะนาราซุ นัน โต๊ะ ฮายาคิ โทคิ โมะ โคโคโระ วะ สุโกชิ โมะ ฮายาคาราซุ
“แม้ยามเงียบ ใจก็ไม่เงียบ แม้เวลาเร็วไว ใจก็ไม่โลดเต้นแม้แต่น้อย”
● กับคนพาล ผู้มีอำนาจ ที่จะมาข่มขู่คุกคาม ฆ่าเรา ทำร้ายเรา หรือต้องการให้เรายอมสยบ ยอมจำนน ให้นึกถึงคำสอนนี้
うへ(上)の心はよわく(弱く)共そこ(底)の心をつよく(強く)心を人に見分られざる様にして
อุเฮะ โนะ โคโคโระ วะ โยวาคุ โทโมะ โซโคะ โนะ โคโคโระ โวะ ทสึโยคุ โคโคโระ โวะ ฮิโตะ นิ มิวาคาราเระซารุ โย นิ ชิเตะ
“ใจข้างบนนั้นแม้อ่อนแอ ใจข้างก้นต้องให้แข็งแรง อย่าให้คนดูแยกแยะใจออก”
อ่านมาถึงตรงนี้ ถ้าเกิดมีใครถามว่า แล้วจะฝึกใจให้เป็นได้อย่างคำสอนของมูซาชิเนี่ย ต้องทำยังไงครับ/คะ
ถ้ามาถามผมชั่วโมงนี้ ผมจะบอกว่า ไปหาที่เรียน bjj แล้วก็ไปให้เขาทับ โดนดัดแขนดัดขา รัดคอ บ่อยๆ เดี๋ยวก็จะค่อยๆ รู้จักปรับจิตใจให้เป็นได้อย่างคำสอนของมูซาชิเองแหละครับ ของแบบนี้ ต้องค่อยๆ เรียน ผมเองเรียนมาสามปีห้าปีแล้ว ยังแค่ “ได้บ้าง ไม่ได้บ้าง” อยู่เลย ยังไม่ใช่จะมีดีอะไรสักอย่างในเรื่องของ ใจ กาย เทคนิค แต่อย่างว่าแหละครับ “ชีวิตไม่สิ้นก็ดิ้นกันไป”…
เพราะเราเกิดเป็นคนที่ต้องดิ้นรนเพื่อชีวิตตัวเอง หาใช่สัตว์เลี้ยงหรือหุ่นยนต์ที่มีอยู่เพื่อรับใช้ทำแต่ตามคำสั่งไม่…
เดี๋ยวก็ได้พักสงกรานต์แล้วครับทุกคน ขอให้ได้พักผ่อนอย่างสบายกายใจครับ พบกันใหม่สัปดาห์หน้าครับ ไม่มีรูปอาหารญี่ปุ่นลงแล้วครับ สวัสดีครับ
เรื่องแนะนำ :
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (11) คัมภีร์แห่งอาโป (น้ำ): บทนำ
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (10) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): เรื่องของจังหวะแห่งพิชัยสงคราม
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (9) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การที่ว่ารู้ซึ่งความดีของอาวุธในพิชัยสงคราม
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (8) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การรู้ซึ่งความดีของตัวอักษรสองตัว เฮียวโฮ (兵法 พิชัยสงคราม)
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (7) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การตั้งชื่อสายสำนักนี้ว่านิโต (สองดาบ)
#มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (12) คัมภีร์แห่งอาโป (น้ำ): เรื่องของการถือใจพิชัยสงคราม