วิชายุทธ วิถีเซน by Lordofwar Nick
มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (9) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การที่ว่ารู้ซึ่งความดีของอาวุธในพิชัยสงคราม
สวัสดีครับท่านผู้อ่าน ในช่วงที่ผมนั่งเขียนต้นฉบับอยู่นี้ ผมรู้สึกว่าช่วงนี้ร่างกายและจิตใจผมค่อนข้างจะเสียสมดุลไป เช่นเกิดความหิวอย่างควบคุมไม่ได้จนละเมิดกฎของตัวเองในการทำ intermittent fasting เช่นดันผ่าไปกินตอนเกือบสี่ทุ่มอะไรแบบนี้ ซึ่งผมเองไม่ได้มองแค่ว่าเฮ้ยฉันไม่มีวินัย แต่พยายามมองลึกลงไปถึงสาเหตุที่ว่าอะไรทำให้เกิดความอยากตรงนั้นจนถึงขนาดที่ละเมิด “วินัย” จนได้
พอมานึกถึงคำไทยแล้วพอผมนึกคำว่า “อดอยาก” ผมก็ถึงบางอ้อ เพราะเรารู้สึก “อด” เราจึง “อยาก” แต่ถ้าเราเลี้ยงสมดุลของความรู้สึกทั้งกายและใจของเราให้เราไม่รู้สึกว่า “อด” ได้ เราก็จะไม่เกิดความ “อยาก” จนเกินควบคุม
อ่ะเดี๋ยววันนี้เรามาเข้าเนื้อหาหลักกันเลยดีกว่าครับ
คำแปลข้อความต้นฉบับ
地の巻
คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน)
八 一 兵法に武具の利を知ると云事
แปด การที่ว่ารู้ซึ่งความดีของอาวุธในพิชัยสงคราม
`武道具の利をわきまふるに何れの道具にてもおりにふれ時にしたがひ出合もの也 `脇差は座のせまき所敵の身ぎはへよりて其利多し `太刀は何れの所にても大形出合ふ利有り `長刀は戦場にては槍におとる心有 `槍は先手なり `長刀は後手也 `同じ位のまなびにしては槍は少し強く槍長刀も事によりつまりたる所にては其利少し `取籠り者などにも然るべからず `只戦場の道具なるべし `合戦の場にしては肝要の道具なり `され共座敷にての利をおぼへこまやかに思ひ実の道を忘るるに於ては出合がたるべし
ในการรู้ซึ้งซึ่งความดีของเครื่องมือรบนั้น ไม่ว่าจะเครื่องมือใด ย่อมเคยได้พบ (ความดีของเครื่องมือนั้นๆ) ไปตามเวลา ตามแต่โอกาส (จะอำนวย) วากิซาชินั้น ตรงที่นั่งแคบๆ เข้าหาข้างตัวศัตรู ประโยชน์นั้นมีมาก ทะจินั้นไม่ว่าจะที่ไหนส่วนใหญ่จะได้พบ (ว่า) ประโยชน์มี ง้าวนั้นในสนามรบให้นึกไว้ว่าด้อยกว่าหอก หอกนั้นลงมือก่อน ง้าวลงมือทีหลัง หากถือเอาว่าร่ำเรียนมาประมาณเดียวกัน หอกแข็งแกร่งกว่าเล็กน้อย แม้หอกหรือง้าว ก็แล้วแต่เรื่องราว ในที่ตันนั้นประโยชน์นั้นมีน้อย กับเมื่อคนล้อมนั้นก็ไม่เหมาะไม่ควร เพียงควรเป็นเครื่องมือในสนามรบเท่านั้น หากเป็นในที่สัประยุทธ์จึงเป็นเครื่องมือใหญ่สำคัญ กระนั้น การจำได้หมายรู้ซึ่งความดีที่ในห้องนั่ง คิดยิบคิดย่อย แล้วลืมซึ่งวิถีที่แท้นั้น ยากที่จะได้พบ (ความดีของเครื่องมือนั้นๆ)
`弓は合戦の場にてかけひきにも出合槍わき其外物きは物きはにてはやく取合するものなれば野相の合戦などにとりわきよき物也 `城攻など又敵相二十間をこえては不足なるもの也 `当世に於ては弓は申に及ばず諸芸花多して実少なし `左様の芸能は肝要の時役に立がたし `鉄砲其利多し `城廓の内にしては鉄砲にしく事なし `野相などにても合戦のはじまらぬうちは其利多し `戦はじまりては不足なるべし `弓の一の徳は放つ矢人の目に見えてよし `鉄砲の玉は目に見えざる所不足也 `此儀能々吟味有べき也
ธนูนั้น ในที่สัประยุทธ์ แม้ตอนรุกบ้างถอยบ้างก็พบ (ความดีของมัน) ได้ ข้างหอก ข้างของที่อยู่ข้่างนอก ข้างของ หากช่วงชิงเร็วไวแล้ว ในการสัประยุทธ์กันในทุ่งนั้นเป็นของดีเป็นพิเศษ (แต่) เวลาตีปราสาทหรือห่างจากศัตรูเกินกว่ายี่สิบเค็น (間 หนึ่งเค็นเป็น 1.818 เมตร ฉะนั้นยี่สิบเค็นตีเป็นราว 36 เมตร) นั้นกลายเป็นว่าไม่เพียงพอ ในสมัยนี้นั้น มิพักต้องพูดถึงธนู ศิลป์ทั้งหลายล้วนมีดอกมากผลน้อย ศิลปะพรรค์นั้น เวลาสำคัญ หาประโยชน์ได้ยาก ปืนประโยชน์นั้นมีมาก หากเป็นข้างในกำแพงปราสาท ไม่มีสิ่งใดเสมอปืน แม้ในทุ่ง ประโยชน์นั้นก็มีมากในขณะที่การสัประยุทธ์ยังไม่เริ่ม พอเริ่มศึกแล้วกลายเป็นไม่เพียงพอ คุณความดีอย่างหนึ่งของธนูนั้นคือ ลูกธนูที่ปล่อยไป ยังเห็นได้ด้วยตาคน ลูกปืนนั้นบกพร่องตรงที่ตาคนมองไม่เห็น ข้อนี้สมควรคิดพินิจให้ดีๆ
`馬の事 `つよくこたへてくせなき事肝要也
เรื่องของม้า ต้องเข้มแข็งอดทนให้ดีไม่มีหักงอ เป็นข้อใหญ่ใจสำคัญ
`総て武道具につけ馬も大形にありき刀脇差も大形にきれ槍長刀も大形にとほり弓鉄砲もつよくそこねざる様に有べし `道具以下にもかたわけてすく事有べからず `あまりたる事はたらぬと同じ事也 `人まねをせずとも我身に随ひ武道具は手にあふ様に有べし
`将卒共に物にすき物を嫌ふ事悪し `工夫肝要也
เกี่ยวกับเครื่องมือรบทั้งปวงนั้น แม้ม้าก็เดินให้ใหญ่ คาตานะ วากิซาชิก็ฟันให้ใหญ่ หอก ง้าวก็แทงผ่านให้ใหญ่ ธนู ปืนก็แรงกล้า ควรมีไว้อย่าให้เสียหาย เครื่องมือลงไป (ถึงสิ่งอื่นๆ) นั้นก็อย่าได้มีแบ่งแยกรักชอบ การมีจนล้นเหลือก็เหมือนกันกับมีไม่พอ เครื่องมือรบนั้น ให้เหมาะมือไปตามร่างกายของตน อย่าไปเลียนแบบคนอื่น
จะผู้นำทัพหรือไพร่พล การชอบสิ่งหนึ่งชังสิ่งหนึ่งนั้นไม่ดี คิดให้แยบคายเป็นเรื่องใหญ่ใจสำคัญ
การตีความและอภิปราย
ที่จริงเนื้อหาในส่วนนี้ มูซาชิก็ได้พูดไว้ชัดแจ้งดีอยู่แล้ว ผมจะไม่ขอขยายความให้มากไปจนเฝือ แต่ถ้าจะถามว่าในเนื้อหาตอนนี้มีสิ่งใดที่ผมประทับใจที่สุด ก็คงจะเป็นประโยคนี้ครับ
人まねをせずとも我身に随ひ武道具は手にあふ様に有べし
ฮิโตะมาเนะ โวะ เซซุ โทโมะ ซางามิ นิ ชิตะงาฮิ บูโดกู ซะ เทพ นิ อาฮุ โย นิ อารุเบชิ
เครื่องมือรบนั้น ให้เหมาะมือไปตามร่างกายของตน อย่าไปเลียนแบบคนอื่น
ถ้าจะเอาเนื้อความตรงนี้มาจับกับ bjj แล้วละก็ ผมคิดว่าเป็นคติเตือนใจที่เหมาะมาก เพราะว่า bjj นั้นถือว่าเป็นกีฬาต่อสู้ที่มีการวิวัฒนาการในเรื่องของเทคนิคกระบวนท่าไปแบบ หลากหลายมาก ด้วยความที่หลักสูตรการเรียนในวิชานี้ไม่ได้มีลักษณะตายตัว เหมือนกับวิชาอื่นๆ อย่างเช่นเทควันโดหรือยูโดที่กำหนดแล้วว่าโอเคคุณจะขึ้นสายนี้ได้คุณต้องทำท่านี้ท่านี้ได้ bjj ในทุกวันนี้เปรียบเสมือน “ไลน์อาหารบุฟเฟ่ต์” ขนาดใหญ่ ที่ใครๆ ต่างก็หยิบเอาท่วงท่ากระบวนท่าจากวิชาต่างๆ ในสายคว้าจับหรือปล้ำล็อคมาใส่ก็ได้ และคนเรียนจะเลือกหยิบเอาสิ่งใดที่คิดว่าตัวเองถนัดและฝึกฝนให้ใช้ได้ดีก็ได้ เหมือนกับว่าในบุฟเฟ่ต์อาจจะมีอาหารสัก 100 อย่าง แต่ในร้อยอย่างอาจจะมีสิ่งที่เราชอบหรืออยากกินจริงๆ ซัก 10 หรือ 20 อย่าง
ถึงประวัติความเป็นมาของมันจะมีรากเหง้าเค้าเดิมมาจากวิชายูโด แต่ด้วยการเน้นท่วงท่าสายท่านอนและท่าล็อค บวกกับการที่มันถูกเอาไปเผยแพร่ในอเมริกาจนแพร่หลาย เลยปรากฏว่ามีหลายคนที่เขามี background หัดมวยปล้ำมาก่อน พอเขามาเรียน bjj เขาก็เอาท่ามวยปล้ำมาใช้แล้วก็ไปไปมามาก็เอามาสอนลูกศิษย์กันด้วย บางคนในเมืองไทยเองยังมีคนเอาพวกท่าบิดข้อมืออย่างไอคิโดผสมเข้าไปด้วยก็มี เพราะฉะนั้นมันจึงเป็นวิชาที่มีตัวเลือกในเรื่องของกระบวนท่าลูกเล่นเทคนิคเยอะมาก ข้อดีคือเราไม่ต้องมาคับข้องใจว่าถ้าบางทีบางท่าเราไม่ถนัด เราก็ไปโฟกัสฝึกหัดสิ่งที่เราถนัดก่อนก็ได้ หลังผมเองสารภาพเลย ทำ takedown ไม่เป็นครับ! ไม่เคยสามารถเอามาใช้ในการโรลได้เลย ผมเลยต้องใช้พวกสุเตมิแทน ข้อเสียคือบางทีกระบวนท่าหรือเทคนิคมันมีตัวเลือกให้เรียนเยอะเกินบางคนที่เข้ามาใหม่เรียนไปเรียนมาจับต้นชนปลายไม่ถูก ไม่รู้จะเอาแบบไหนดี ฉะนั้นมันจึงเป็นวิชาต่อสู้ที่ต้องใช้เวลาพอสมควรในการที่จะเรียนรู้ว่า เทคนิคแบบไหนกระบวนท่าแบบไหนที่มันเหมาะกับตัวเรา มันถึงเป็นวิชาต่อสู้ที่ต้องใช้เวลาเรียนและต้อง “ใจเย็นๆ” ในการเรียน
ส่วนเรื่องของการรู้จักข้อดีข้อด้อยของสิ่งต่างๆ เครื่องมือต่างๆ ซึ่งอาจตีความประยุกต์ไปได้ถึงเรื่องของเทคนิคต่างๆ หรือกระบวนท่าต่างๆ วิธีการต่างๆ โดยที่เราต้องรู้ทั้งข้อดีและข้อด้อย มันเหมาะกับอะไรไม่เหมาะกับอะไร และการที่รู้นี่จะมานั่งคิดแต่ทฤษฎีเอาก็ไม่ได้นะครับต้องหัดเรียนรู้ปฏิบัติจริงด้วย อันนี้ก็เป็นสิ่งสำคัญจริงๆ และก็ต้องใช้เวลาและ “ใจเย็นๆ” ด้วย
พอพูดถึงตรงนี้ปั๊บ มานึกถึงตัวเองในวัย 45 ปีแล้ว บางทีผมคิดว่าผมคงต้องเรียนรู้จากสายดำเมื่อวัยชราอย่าง Rick Ellis ศิษย์ของ Roy Dean บ้างละ แบบว่า BJJ: old man style อะไรประมาณนี้ แล้วล่ะมัง 555
สำหรับท่านผู้อ่านท่านไหนที่ไม่ได้เป็นคนในแวดวง bjj หรือยูยิตสู ถ้าหากท่านอ่านบทความของผมบ่อยๆ ทุกสัปดาห์แล้วเกิดอยากจะไปเล่น bjj ขึ้นมาเนี่ย ถ้าผมรู้ผมจะดีใจมากครับบอกเลย
ก่อนจากกันวันนี้อยากจะขออนุญาตลงรูปอาหารอีกสักทีหนึ่ง ท่านผู้อ่านบางท่านอาจออกว่าผมเนี่ยหลังๆ มาลงแต่รูปอาหารภัตตาคาร อาหารนอกบ้าน แล้วถามจริงๆ เหอะชีวิตประจำวันวันนึงวันนึงกินอะไรบ้างเนี่ย ชีวิตผมวันธรรมดาทำงานโรงงานครับไม่ได้จะมีอะไรดีๆ กินมาก แต่ก็พยายามกินอาหารให้มีประโยชน์ให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ครับ วันนี้ขอตบท้ายด้วยรูปภาพอาหารญี่ปุ่นที่ทุกท่านน่าจะคุ้นเคยกันดี มันคือ “มาม่า” ผัดกิมจิเดิมๆ เพิ่มเติมคือเทถั่วลิสงลงไปเยอะๆ นี่ยังคิดอยู่ว่าอาตมาคงถึงวัยที่จะต้องกินโปรตีนเสริมแล้วละมัง 555
สัปดาห์หน้าจะถึงท่อนสุดท้ายของคัมภีร์แห่งปฐวีกันแล้วนะครับ อย่าลืมติดตามอ่านกันนะครับสวัสดีครับ
เรื่องแนะนำ :
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (8) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การรู้ซึ่งความดีของตัวอักษรสองตัว เฮียวโฮ (兵法 พิชัยสงคราม)
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (7) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การตั้งชื่อสายสำนักนี้ว่านิโต (สองดาบ)
– เซนกับบราซิลเลี่ยนยูยิตสู (ตอนพิเศษ) ยูยิตสูเพื่อชีวิตที่ดีกว่า (จริงๆ นะ)
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (6) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การแต่งคัมภีร์ทั้งห้าม้วนแห่งพิชัยสงครามนี้
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (5) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): วิถีแห่งพิชัยสงคราม
#มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (9) คัมภีร์แห่งปฐวี (ดิน): การที่ว่ารู้ซึ่งความดีของอาวุธในพิชัยสงคราม