มารยาททางธุรกิจของญี่ปุ่น ไม่ได้แสดงออกด้วยวาจา หรือการกระทำเท่านั้น แม้แต่การวางตำแหน่งที่นั่งให้กับแขกผู้มาเยือน หรือผู้หลักผู้ใหญ่ในบริษัทนั้น ก็ถือเป็นการแสดงออกถึงมารยาททางธุรกิจอย่างหนึ่งที่คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญมาก
สำหรับมารยาททางธุรกิจของญี่ปุ่น ไม่ได้แสดงออกด้วยวาจา หรือการกระทำเท่านั้น แม้แต่การวางตำแหน่งที่นั่งให้กับแขกผู้มาเยือน หรือผู้หลักผู้ใหญ่ในบริษัทนั้น ก็ถือเป็นการแสดงออกถึงมารยาททางธุรกิจอย่างหนึ่งที่คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญ มาก สำหรับเพื่อนๆ ที่ทำงานกับคนญี่ปุ่น น่าจะเคยเจอกับสภาพที่ว่า ก่อนที่จะเริ่มประชุมหรือระหว่างรอพบลูกค้า เจ้านายญี่ปุ่นของเราจะดูเจ้ากี้เจ้าการการที่นั่งของเราเหลือเกิน
หลักการพื้นฐานก็คือ “ที่นั่งที่ดีที่สุด” จะต้องเป็นของผู้ที่มีความสำคัญที่สุดในสถานที่นั้นๆ ในภาษาญี่ปุ่น
เรียกที่นั่งนี้ว่า 「上座」(= かみざ Kamiza)โดยส่วนใหญ่ที่นั่งที่ไกลประตูทางเข้าที่สุด จะเป็น Kamiza เนื่องจากเป็นที่นั่งที่ผู้คนไม่พลุกพล่าน และเป็นที่นั่งที่เกิดความเคลื่อนไหวน้อยที่สุด ส่วนมุมที่นั่งที่อยู่ใกล้ประตูที่สุดจะเป็นที่นั่งของผู้น้อยที่เรียกว่า 「下座」(= しもざ Shimoza)เพื่อให้เกิดความคล่องตัวในการจัดการหรือให้บริการต่างๆ ดังนั้นการเข้าร่วมประชุมกับคนญี่ปุ่นนั้น ถ้าเราไม่รู้ตำแหน่งของเขาก็จริง แต่เราก็พอจะเดาได้ตำแหน่งที่นั่งของเขาแทน งั้นเราลองมาดูกันซิว่าเค้ามีหลักการจัดลำดับที่นั่งกันยังไง จะได้ไม่นั่งผิดที่ผิดทาง
1) ลำดับที่นั่งในห้องรับแขก
- ที่นั่งที่อยู่ไกลประตูที่สุดเป็น Kamiza
- ถ้า ห้องรับแขกเป็นห้องโซฟาทั่วไป ที่มีลักษณะแบบเป็นสองที่นั่ง กับหนึ่งที่นั่ง ให้กำหนดให้โซฟาตัวที่เป็นสองที่นั่งและอยู่ผั่งที่ไกลจากประตู เป็นตำแหน่งของ Kamiza
- แต่ถ้าโซฟาเป็นแบบหนึ่งที่นั่งแถวยาว ให้ที่นั่ง Kamiza เป็นที่นั่งกลางของโซฟาฝั่งที่อยู่ไกลจากประตูเป็นตำแหน่งของ Kamiza เนื่องจากถ้าจะต้องเกิดการเคลื่อนไหวขึ้นจะให้ผู้น้อยในตำแหน่งที่ 2 หรือ 3 เป็นผู้เคลื่อนไหวแทน

2) ลำดับที่นั่งในห้องประชุม
- ที่นั่งที่อยู่กลางห้องเป็นที่นั่ง Kamiza
- ส่วน ผู้ที่มีตำแหน่งรองลงไปก็จะจัดให้นั่งอยู่ใกล้ๆ กับ Kamiza แล้วก็เรียงตำแหน่งไปเรื่อยๆ โดยผู้ที่มีตำแหน่งน้อยที่สุดให้นั่งใกล้กับประตูทางเข้า

3) ลำดับที่นั่งบนรถแท็กซี่ หรือรถที่มีคนขับรถ
- ที่นั่งที่อยู่ด้านหลังคนขับแท็กซี่ หรือพนักงานขับรถ จะเป็นที่นั่ง Kamiza
- ในกรณีที่มีผู้โดยสารที่เบาะหลัง 3 คน ที่นั่งตรงกลางจะเป็นที่นั่งของผู้น้อยที่สุดในช่วงเบาะหลัง
- และคนที่ตำแหน่งน้อยที่สุด Shimoza จะอยู่ข้างคนขับ เนื่องจากอาจจะต้องคอยบอกทางแก่พนักงานขับรถหรือเป็นผู้ชำระค่าโดยสาร

4) ลำดับที่นั่งบนรถที่มีพนักงานที่ร่วมเดินทางเป็นคนขับ (ไม่ใช้พนักงานขับรถ) และมีผู้ร่วมเดินทางถึง 4-5 คน
- ที่นั่งที่อยู่ด้านข้างคนขับจะเป็นที่นั่ง Kamiza เนื่องจากเป็นที่นั่งที่นั่งสบายที่สุดไม่เบียดเสียดกับผู้อื่น
- ในกรณีที่มีผู้โดยสารที่เบาะหลัง 3 คน ที่นั่งตรงกลางจะเป็นที่นั่งของผู้ที่มีตำแหน่งน้อยที่สุด Shimoza
- แต่ ในกรณีที่มีผู้ร่วมเดินทางเพียง 3 คน (รวมคนขับ) เนื่องจากที่นั่งด้านหลังจะนั่งสบายกว่า ก็อาจจะสอบถามถึงความประสงค์ในจัดลำดับที่นั่งก่อนที่จะขึ้นรถ ด้วยคำว่า

5) ลำดับที่นั่งบนรถไฟ หรือรถ Shinkansen
-
-
- กรณี 2 ที่นั่ง
ที่นั่งข้างหน้าต่าง จะเป็นที่นั่ง Kamiza เนื่องจากเป็นที่นั่งที่คนที่อยู่ด้านข้างจะช่วยคอยบริการให้ - กรณี 3 ที่นั่ง
ที่นั่งตรงกลางจะเป็นที่นั่งของผู้ที่มีตำแหน่งน้อยที่สุด Shimoza - กรณี 4 ที่นั่งแล้วหันหน้าชนกัน เป็น Bloc
- กรณี 2 ที่นั่ง
-
ที่นั่งที่หันหลังให้กับทิศทางเดินรถที่อยู่ริมทางเดิน จะเป็นที่นั่งของผู้ที่มีตำแหน่งน้อยที่สุด Shimoza
- กรณี 4 ที่นั่งแล้วอยู่ใกล้ประตูเข้าออก
ที่นั่งที่อยู่ใกล้หน้าต่างและอยู่ไกลทางเข้าออกที่สุดจะเป็น Kamiza เนื่องจากเป็นที่นั่งหลีกเลี่ยงความพลุกพล่านของคนที่จะเข้าออก - โดย พื้นฐานจะกำหนดลำดับตำแหน่งการนั่งตามรูป แต่เหตุผลที่กำหนด Kamiza ตามนั้นก็เพื่อที่จะสร้างความสะดวกสบายให้กับ Kamiza มากที่สุด ดังนั้นตำแหน่งก็อาจจะปรับเปลี่ยนได้ตามลักษณะพฤติกรรมของ Kamiza เช่น ถ้าเป็นคนที่จะต้องเข้าห้องน้ำบ่อยๆ หรือจะติดต่องานด้วยมือถือบ่อยๆ ก็อาจจะจัดให้ที่นั่งริมทางเดินเป็น Kamiza ได้ จึงควรจะสอบถามถึงความประสงค์ในการจัดลำดับที่นั่งก่อนจะดีที่สุด

6) ลำดับที่นั่งในร้านอาหารญี่ปุ่น แบบห้องเสื่อ
งานเลี้ยงภายในบริษัท
- ที่นั่งด้านหน้าซุ้มไม้ (床の間 とこのま Tokonoma) จะเป็นที่นั่ง Kamiza
- ที่นั่งตรงข้ามกับ Kamiza จะเป็นผู้ที่มีตำแหน่งรองลงไป
- ที่นั่งใกล้ประตูจะเป็นที่นั่งของผู้ที่มีตำแหน่งน้อยที่สุด Shimoza
- กรณีที่เป็นโต๊ะยาว ที่นั่งตรงกลางจะเป็นที่นั่ง Kamisa
- นั่งของผู้น้อยจะเป็นที่นั่งที่อยู่ในที่แคบ หรืออยู่ห่างไกลอาหาร

งานเลี้ยงลูกค้า
- ให้ลูกค้านั่งอยู่ฝั่งเดียวกัน ที่นั่งด้านหน้าซุ้มไม้ (床の間 とこのま Tokonoma) จะเป็นที่นั่ง Kamiza
- ส่วนตำแหน่งที่ 2 ก็จัดให้เป็นที่นั่งที่ไกลประตูเข้าออกที่สุด
- ที่นั่งใกล้ประตูจะเป็นที่นั่งของผู้ที่มีตำแหน่งน้อยที่สุด Shimoza
- อย่างไร ก็ตาม ร้านอาหารในแต่ละแห่งก็อาจจะมีการจัดวางโต๊ะอาหาร หรือทางเข้าออกที่แตกต่างกันไป ตำแหน่งของ Kamiza ก็อาจจะปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสม เช่น ถ้าเป็นมุมที่มองเห็นทัศนยภาพของร้านได้ดีที่สุด ถึงแม้ว่าจะใกล้ประตูก็อาจจะเป็น Kamiza ได้เช่นกัน

7) ลำดับที่นั่งในร้านอาหารจีน
- ที่นั่งที่อยู่ไกลประตูที่สุดเป็น Kamiza
- ที่นั่งที่อยู่ใกล้ประตูที่สุดเป็น Shimoza
- ส่วนใหญ่อาหารจีนจะมีถาดเลื่อนอาหารอยู่กลางโต๊ะ เมื่อมีอาหารมาเสริฟ จะต้องเลื่อนอาหารไปให้ Kamiza ก่อนเสมอ
- ใน กรณีที่จองห้องพิเศษ ผู้ร่วมรับประทานอาหารควรจะรอด้านนอกห้องอาหารก่อน เมื่อผู้ที่มีตำแหน่งสูงสุดเดินทางมาถึง จึงเข้าสู่ห้องอาหารพร้อมกัน

หวังว่าข้อมูลต่างๆ น่าจะพอเป็นข้อมูลอ้างอิงสำหรับเพื่อนที่ทำงานบริษัทญี่ปุ่นได้บ้างนะคะ มารยาททางธุรกิจของญี่ปุ่นอาจจะดูยุ่งยาก ซับซ้อน แต่จะเห็นว่าหลักการคิด หรือการกำหนดรูปแบบต่างๆ ของชาวญี่ปุ่นนั้นเป็นความคิดที่ละเอียดลออ และใส่ใจในทุกรายละเอียดจริงๆ สิ่งนี้แหล่ะที่คิดว่าเราอาจจะนำมาประยุกต์ใช้กับงานของเพื่อนๆ ได้บ้างนะคะ
ขอบคุณที่มาจาก:
http://www.jp-guide.net
เรื่องแนะนำ :
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 9 การรับประทานอาหาร Kaiseki อย่างถูกต้อง
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 8 การใช้ตะเกียบที่ถูกต้อง
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 7 มารยาทในร้านอาหารญี่ปุ่น
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 5 การเยี่ยมลูกค้า
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 4 มารยาทในการต้อนรับแขกที่มาเยือน
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 3 การแลกนามบัตร
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 2 การโค้งคำนับ お辞儀 (Ojigi)
– เคล็ด (ไม่) ลับทำงานกับญี่ปุ่น ตอนที่ 1 กล่าวคำทักทาย
#เคล็ด (ไม่) ลับ