วิชายุทธ วิถีเซน by Lordofwar Nick
มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (50) คัมภีร์แห่งเตโช (ไฟ): สอง สิ่งที่เรียกว่าลำดับของแห่งที่
สวัสดีครับท่านผู้ท่าน วันนี้ 14 ม.ค. 2566 ก็เป็นวันเด็กนะครับ ณ ตอนที่เขียนอยู่ตอนนี้ ยังเป็นเดือนธันวาคม 2565 อยู่เลย ที่ต้องเขียนงานไว้ล่วงหน้าก่อน เนื่องจากงานแปลคัมภีร์นั้นเป็นงานที่ต้องใช้เวลาเกลาพอควร คือแปลคร่าวๆ ไปครั้งแรกก่อน แล้วค่อยมาตรวจดูทีละประโยคๆ อีกเป็นรอบสอง
มาหวนคิดดูแล้ว ช่วงสองสามปีที่ผ่านมานี้ วิกฤติโควิดได้กลายเป็นเครื่องทดสอบความศรัทธา อดทน จิตใจและสติปัญญา อย่างมากๆ สิ่งที่เกิดขึ้น จะด้วยเหตุอุบัติธรรมชาติ หรือเป็นฝีมือน้ำมือคนเรานี่แหละ (ที่มีแต่ความเห็นแก่ได้จนต้องทำลายชีวิตผู้อื่น) ก็ตาม ผมบอกเลย ถ้าขาดสติปัญญา ขาดจิตใจที่มั่นคงและอดทนต่อแรงเสียดทาน แรงกดดันต่างๆ ยอมไหลไปตามกระแสของคนหมู่มากล่ะก็ รอดชีวิตได้ยากครับ
เมื่อตอนวันที่ผมเจอกับ “เฮียน้ำ” และได้นั่งคุยกันที่ SIAMDOL CAFE (อุ๊ย) แกก็ได้ให้ทัศนะแบบนี้ครับว่า..
…จริงอยู่ที่ว่าสมัยนี้คนเราไม่ได้ใช้ “วิชาต่อสู้” กันตรงๆ คือ ไม่ได้ใช้เอาไป “ต่อสู้” หรือไปฆ่าคนจริงๆ แต่การใช้วิชาต่อสู้ในยุคนี้นั้นเป็นการใช้เพื่อ “ระวังภัย” อย่างเดินที่เปลี่ยว หรือใครเดินเข้ามา การรับรู้ถึงอันตรายที่อาจเกิดได้ล่วงหน้า แบบ คนนี้เดินมา “ต้องระวังมันแล้ว ไอ้นี่ท่าทางไม่ธรรมดา” นั้น การฝึกวิชาต่อสู้ จะทำให้เรามีเซนส์ในการรับรู้ระวังตรงนี้มากขึ้น…
(คุยเรื่องวิชาต่อสู้ ในร้านคาเฟ่ไอดอล เนี่ยนะ หัวใจคุณจะนุ่มฟูววว 555)
ผมก็อยากจะฝากตรงนี้ไว้กับผู้ที่ฝึกวิชาการต่อสู้ป้องกันตัวทุกคนทุกแขนงนะครับ
เอาล่ะ เข้าเนื้อหากันเลยดีกว่าครับ
คำแปลข้อความต้นฉบับ
火の巻
คัมภีร์แห่งเตโช
二 一 場の次第と云事
สอง สิ่งที่เรียกว่าลำดับของแห่งที่
`場の位を見分る所場に於て `日をおふ `と云事有 `日をうしろになして構ふる也 `若所により日をうしろにする事ならざる時は右のわきへ日をなす様にすべし `座敷にてもあかりをうしろ右脇となす事同前也 `うしろの場つまらざる様に左の場をくつろげ右の脇の場を詰めて構度事也 `夜にても敵の見ゆる所にては火をうしろにおひあかりを右脇にする事同前と心得て構ふべきもの也 `敵を見おろす `と云て少しも高き所に構ふる様に心得べし `座敷にては上座を高き所と思ふべし `扨戦になりて敵を追回す事我左の方へ追回す心難所を敵のうしろにさせ何れにても難所へ追懸る事肝要也
ในการดูแยกซึ่งตำแหน่งของแห่งที่ มีสิ่งที่เรียกว่า “แบกตะวัน” คือตั้งท่าโดยให้ตะวันอยู่ข้างหลัง แม้ยามที่ไม่อาจทำให้ตะวันอยู่ข้างหลังได้โดยสถานที่ ก็ควรให้ตะวันอยู่ตรงสีข้างขวา แม้ในห้องนั่ง การให้แสงสว่างอยู่ข้างหลังหรือสีข้างขวาก็เหมือนกับที่ได้พูดไปก่อนแล้ว อย่าให้แห่งทีข้างหลังตัน หย่อนคลายแห่งที่ข้างซ้าย ปิดอุดแห่งที่สีข้างขวา ตั้งท่าไว้เสมอ แม้กลางคืน ณ ที่ที่มองเห็นศัครูได้ ให้เอาไฟแบกไว้ข้างหลัง เอาแสงสว่างอยู่ที่สีข้างขวาอย่างที่ได้พูดไปก่อนแล้ว สมควรรู้เข้าใจ (ว่าดังนี้) แล้วตั้งท่า ที่กล่าวว่า “มองศัตรูลงมา” ควรรู้เข้าใจไว้ว่า ให้ตั้งท่าตรงที่สูงแม้เล็กน้อย ในห้องนั่งนั้น ควรนึกว่าที่นั่งสูง (คามิซะ 上座) คือที่สูง ครั้นเมื่อเข้าต่อสู้ การไล่วนศัตรู ควรตั้งจิตไล่วนไปทางซ้ายของตน ให้ที่ลำบากเป็นข้างหลังของศัตรู ไม่ว่าอย่างไร การต้อนไปยังที่ลำบากนั้นเป็นเรื่องใหญ่ใจสำคัญ
`難所は `敵に場を見せず `と云ひて敵に顔をふらせず油断なくせめ詰る心也 `座敷にても敷居 鴨居 戸 障子 縁など又柱などの方へ追詰るにも場を見せずと云事同前也 `何れも敵を追懸る方足場のわるき所又は脇にかまひの有所何れも場の徳を用ゐて場の勝を得ると云ふ心専にして能々吟味し鍛錬有るべきもの也
ที่ลำบากนั้น คือจิต ที่เรียกว่า ไม่ให้ศัตรูเห็นแหล่งที่ ไม่ให้ศัตรูส่ายหน้า รุกต้อนไม่ประมาท แม้ในห้องนั่ง ในการไล่ต้อนไปยังทิศของธรณีประตู ขื่อ ประตู บานเลื่อน ขอบห้อง หรือเสาเป็นต้นนั้น การที่เรียกว่า ไม่ให้เห็นแหล่งที่นั้น ก็เหมือนกับที่ได้พูดไปก่อนแล้ว ไมว่าอันไหน ด้านที่ไล่ต่อนศัตรู ที่เท้าเหยียบไม่ดี หรือที่มีสิ่งขวางสีข้าง ไม่ว่าอันไหน จิตที่เรียกว่า ใช้คุณความดีของแห่งที่ เอาชัยชนะ (ความได้เปรียบ) ของแห่งที่ นั้น เป็นเรื่องใหญ่สำคัญ เป็นสิ่งที่สมควรคิดพินิจให้ดีๆ แล้วฝึกฝน
การตีความและอภิปราย
บทนี้สำคัญมาก ผมขออภิปรายทีละข้อนะครับ
หนึ่ง พึงเข้าใจว่าในบริบทของซามูไรนั้น ซามูไรคาดดาบที่ “สีข้างซ้าย” นะครับ
ฉะนั้นเมื่อแสงส่องมาทาง “สีข้างขวา” สีข้างซ้ายจะตกอยู่ใน “เงา” ครับ เมื่อตกอยู่ในเงา มันก็มองเห็นได้ยากว่า เตรียมจะชักดาบหรือเปล่า
ส่วนการ “แบกตะวัน” (ฮิ โวะ โอฮุ 日をおふ=日を負う) นั้น เมื่อแสงส่องจากข้างหลังตัวเรา ด้านหน้าตัวเราก็จะตกอยู่ในเงาครับ
ลองดูรูปนี้จะเห็นภาพได้ง่ายขึ้นครับ ที่มา wordpress.com
สรุปคือ “อย่าให้ศัตรูเห็นได้ถนัดว่าเราจะลงมือเมื่อไหร่”
สอง พยายามวางตำแหน่งตัวเองในจุดที่สามารถออกอาวุธได้เสมอ นี่เป็นเหตุผลที่ว่าทำไมมูซาชิถึงสอนว่า “”หย่อนคลายแห่งที่ข้างซ้าย” (ฮิดาริ โนะ บะ โวะ คุทสึโรเงะ 左の場をくつろげ) เพราะจะได้ชักดาบได้ง่ายๆ ถ้าพูดในบริบทของ bjj ตำแหน่งที่จะ “ปล่อยอาวุธ” ได้ก็คือตำแหน่งที่ “คุม” คู่ต่อสู้ไม่ให้ออกมือออกเท้าตามใจได้ เช่น จับให้อยู่ใน closed guard หรือการอยู่บนจำพวก side control หรือ mount เป็นต้น
อีกอย่างที่สอนก็คือ “อย่าให้แห่งทีข้างหลังตัน” (อุชิโระ โนะ บะ ทสึมาราซารุ โย นิ うしろの場つまらざる様に) เอาง่ายๆ ใน bjj ก็คือ อย่าโดน back take นั่นหละครับ (เขาออกอาวุธคือซับมิชชั่นได้ เราไม่ได้) พอคิดดูแล้ว ท่วงท่าเทคนิคใน bjj นั้น ล้วนแล้วแต่เป็น “กลยุทธ์พิชัยสงคราม” ในตัวเองทั้งนั้น พอเห็นแบบนี้แล้วก็ยิ่งมีกำลังใจในการฝึกฝนมากขึ้น ครับ
สาม การมองลงมา มันจะมองได้กว้างไกลกว่า การแหงนมองขึ้นไป การมองจากข้างบนลงมาข้างล่างจะเห็นได้ถนัด ใครไปใครมา มาทางไหน มากันเท่าไหร่
ทีนี้ขออธิบายเกร็ดภาษานิดนึงครับ คำว่า ที่นั่งสูง (คามิซะ 上座) นั้น ในห้องอย่างญี่ปุ่น (วะชิทสึ 和室) นั้น หมายถึงที่นั่งที่อยู่ห่างจากประตูทางเข้าห้องมากที่สุด (อยู่ในๆ) ซึ่งเป็นที่ที่คนตำแหน่งสูงๆ เขานั่ง
การอยู่ห่างจากประตูที่สุดและนั่งหันหน้ามองประตู จะทำให้รู้ได้ว่า ใครจะมาเข้ามา ท่าทางเป็นไง มาดีหรือมาร้าย อย่างในภาพต่อไปนี้เป็นต้น
ที่มา kaigishitu.com
สี่ คำว่า ที่ลำบาก (นันโชะ 難所) นั้น ในภาษาญี่ปุ่นหมายถึง ที่ที่สัญจรผ่านไปมาได้ยาก หวาดเสียว อันตราย
ทีนี้จะขอพูดถึงเรื่องการไล่ต้อนศัตรู ที่มูซาชิสอนว่า
“ควรตั้งจิตไล่วนไปทางซ้ายของตน ให้ที่ลำบากเป็นข้างหลังของศัตรู”
“ที่ลำบากนั้น คือจิต ที่เรียกว่า ไม่ให้ศัตรูเห็นแหล่งที่ ไม่ให้ศัตรูส่ายหน้า รุกต้อนไม่ประมาท”
ผมจะขอวนมาที่ตัวอย่างการ back take คู่ต่อสู้นะครับ เพื่อให้เห็นภาพได้ง่าย ลองอ่านสองประโยคนี้แล้วดูรูปข้างล่างนะครับ
ที่มา bjjfanatics.com
สำคัญคือ พยายามทำตำแหน่งให้ เราโจมตีเขาได้ เขาโจมตีเราไม่ได้
สำหรับวันนี้คำสอนของมูซาชิ ทำให้ผมตระหนักถึงความสำคัญของ “ตำแหน่ง” ใน bjj มาก
สำหรับการระวังภัยในการใช้ชีวิตประจำวัน ผมคิดว่าคำสอนในตอนนี้ก็มีประโยชน์มากๆ เวลาเราไปไหนมาไหน เวลาไปนั่งในตึก บนรถรา ก่อนที่จะจากกันวันนี้ ผมขอยกเอาภาพวาดจำลองเหตุการณ์การฆ่า (ชิงทรัพย์) ต่อเนื่องของตระกูลเบนเดอร์ ที่เปิดโรงเตี๊ยมบนทางเปลี่ยวหลอกให้คนมาพัก พอเชิญไปนั่งโต๊ะกินข้าวแล้วก็..นะ ขอให้ท่านผู้อ่านดูรูปแล้ว ตอบให้ได้ว่า เหยื่อผู้เคราะห์ร้าย ทำผิดจากคำสอนของมูซาชิในข้อใด? ถ้าตอบได้ แสดงว่าท่านผู้อ่านเข้าใจคำสอนของมูซาชิในตอนนี้แล้ว เอาไปใช้ประโยชน์ได้แน่นอน ครับ
ที่มา facebook
วันนี้ก็ต้องขอลาไปก่อนแต่เพียงเท่านี้ สวัสดีครับ
เรื่องแนะนำ :
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (49) คัมภีร์แห่งเตโช (ไฟ): หนึ่ง บทนำ
– (เรื่องแทรก ส่งท้ายปี) SIAM CUP (2022 WINTER EDITION) สยามใจ เสร็จแล้วไป SIAMDOL CAFE!!
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (48) คัมภีร์แห่งอาโป (น้ำ): สามสิบแปด ปัจฉิมลิขิต
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (47) คัมภีร์แห่งอาโป (น้ำ): สามสิบเจ็ด สิ่งที่เรียกว่าตำแหน่งสื่อตรง
– มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (46) คัมภีร์แห่งอาโป (น้ำ): สามสิบหก สิ่งที่เรียกว่าการตีอันหนึ่ง
#มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (50) คัมภีร์แห่งเตโช (ไฟ): สอง สิ่งที่เรียกว่าลำดับของแห่งที่