Odate Magewappa กล่องข้าวแบบดั้งเดิมแห่งจังหวัดอาคิตะ
ข้าวกล่องหรือเบนโตะ เป็นสิ่งที่หลายคนน่าจะเคยได้ยินและคุ้นเคยกันดี
กล่องข้าวขนาดเล็กใหญ่ที่ไว้ใส่อาหารสำหรับไปกินมื้อกลางวันระหว่างไปเรียนหรือทำงาน รวมถึงกล่องข้าวเป็นเซ็ตที่หาซื้อได้ตามสถานีรถไฟ เพื่อให้เหล่านักเดินทางได้อิ่มท้องยามเดินทางไกล
ภาชนะส่วนใหญ่ที่นำมาใช้ทำเบนโตะในปัจจุบัน มักจะเป็นกล่องพลาสติกหรือกล่องอาหารที่ทันสมัย สามารถล้างทำความสะอาดได้ง่าย แต่ทราบไหมว่าในอดีตกล่องข้าวเหล่านี้ทำมาจากไม้ที่ได้รับการดัดและขึ้นรูปออกมาอย่างสวยงามและพิถีพิถัน ถือเป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญาทางด้านหัตถกรรมของชาวญี่ปุ่นที่ยังคงมีให้เห็นมาจนถึงปัจจุบัน
กล่องข้าวที่ว่านี้เรียกกันว่า Magewappa เป็นงานหัตถกรรมที่ใช้วิธีการดัดไม้เป็นรูปทรงที่ต้องการโดยใช้ความร้อนจากน้ำในการช่วยขึ้นรูป ไม้ที่ใช้ส่วนใหญ่มักจะเป็นไม้สนอย่างซีดาร์ ไซเปรส ซึ่งมีความแข็งแรงและยืดหยุ่นสูง เป็นไม้ท้องถิ่นที่พบได้มากในพื้นที่ที่มีอากาศหนาวเย็น หนึ่งในนั้นก็คือจังหวัดอาคิตะ และแหล่งขึ้นชื่อในการทำ Magewappa นี้ก็อยู่ในเมืองโอดาเตะ จนถึงกับมีชื่อเรียกเฉพาะว่า Odate Magewappa เลยทีเดียว
ว่ากันว่าทำ Odate Magewappa นั้นต้องใช้ความรู้ ความชำนาญ ประสบการณ์อย่างมาก เพราะการจะดัดไม้ให้ได้รูปทรงที่สวยงามนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ชุนจิ คุริโมริ จึงถือเป็นบุคคลที่เรียกได้ว่าเป็นปรมาจารย์ทางด้านการทำ Magewappa ที่สำคัญคนหนึ่งของประเทศญี่ปุ่น และการันตีฝีมือโดยรางวัลที่ได้รับจากญี่ปุ่นและการจัดแสดงผลงานในต่างประเทศ
ชุนจิ คุริโมริ เป็นทายาทรุ่นที่ 6 ซึ่งยังคงสืบสานภูมิปัญญการทำ Magewappa ภายใต้บริษัท KURIKYU บริษัทเก่าแก่ที่มีชื่อเสียงในด้านผลิตภัณฑ์ไม้ดัดคุณภาพสูงมาร้อยกว่าปี
การทำ Magewappa เริ่มจากการไส้ไม้เป็นแผ่นบาง แล้วนำไปแช่ในน้ำเดือดแล้วค่อยๆดัดแผ่นไม้ให้โค้งงอเป็นรูปทรงที่ต้องการ แต่ว่าไม่ใช่แค่เป็นไม้สนก็ทำได้ การทำ Odate Magewappa นี้จะต้องใช้ไม้สนที่มีอายุเป็นร้อยปีในการทำ (ไม้ตั้งแต่สมัยที่ยังไม่มีกฏหมายข้อบังคับห้ามตัดไม้ที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ) เพราะเนื้อไม้จะมีความแข็งแรงเหมาะสม
และที่ต้องใช้ไม้สนนอกจากสาเหตุที่กล่าวมาก่อนหน้านี้แล้ว ยังเชื่อกันว่าข้าวที่บรรจุในกล่อง Magewappa จะมีรสชาติที่อร่อยมากกว่าปกติ เพราะต้นสนนั้นจะดูดซับความชื้นส่วนเกินจากข้าวและรักษาความชื้นให้อยู่ในระดับที่พอเหมาะ เป็นการช่วยให้ข้าวอร่อย แถมยังไม่ทำให้ข้าวบูดหรืออาหารเน่าเสียเร็ว แถมยังมีความทนทานและสามารถใช้งานได้ยาวนานหลายสิบปี (หากใช้และเก็บรักษาอย่างถูกต้อง)
แน่นอนว่าเวลาเปลี่ยน กล่อง Magewappa ก็เปลี่ยนไปด้วย จากกล่องรูปทรงแบบดั้งเดิม ปัจจุบันได้มีการพัฒนารูปแบบให้หลากหลายและเข้าถึงไลฟ์สไตล์ของคนมากขึ้น อย่างการทำเป็นถ้วยสำหรับดื่มสาเกที่มีน้ำหนักเบา สวยงาม ไปจนถึงชามใส่สลัดอเนกประสงค์ รวมไปถึงจานตกแต่งมีสไตล์ที่ผสมผสานงานฝีมือแบบดั้งเดิมเข้ากับการออกแบบที่ทันสมัย
หากแวะไปเยือนอาคิตะเมื่อไหร่ ก็อย่าลืมแวะชม(หรือแวะช้อป)งานฝีมือของชาวญี่ปุ่นอย่าง Odate Magewappa กันด้วยนะคะ
เรื่องแนะนำ :
– ชวนส่อง:รูปวาดเจ้าเหมียวแสนน่ารักที่ทาสแมวต้องชอบ!
– Yohaku ร้านทำผมที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
– สำรวจโลกแห่งงานไม้ของชาวญี่ปุ่นที่ The Takenaka Carpentry Tools Museum
– ชวนส่อง งานศิลป์แสนน่ารักบนใบไม้
– YOT WATCH นาฬิกาจากของเล่น
ข้อมูลและภาพประกอบจาก
https://japanwoodcraftassociation.com/makers/shunji-kurimori/
https://anything-from-japan.com/brands/kurikyu
https://noren-net.jp/en/products/ok-00101400100
#Odate Magewappa กล่องข้าวแบบดั้งเดิมแห่งจังหวัดอาคิตะ