มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (57) คัมภีร์แห่งเตโช (ไฟ): เก้า สิ่งที่เรียกว่า การเป็นศัตรู

วิชายุทธ วิถีเซน by Lordofwar Nick
มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (57) คัมภีร์แห่งเตโช (ไฟ): เก้า สิ่งที่เรียกว่า การเป็นศัตรู

บทความโดย : Lordofwar Nick www.marumura.com

สวัสดีครับท่านผู้อ่าน ในปี 2023 นี้ วัตรปฎิบัติที่ผมลองทำเพิ่มอีกอย่างก็คือ การหลีกเลี่ยงการกินเนื้อหมู ตาม Gracie Diet เพราะอยากจะลองดูว่าจะมีผลดีอะไรขึ้นไหมในด้านการฟื้นตัวของร่างกาย แต่ที่แน่ๆ เดี๋ยวนี้ เบียร์หนึ่งกระป๋อง ไวน์สองแก้ว ก็แย่แล้วครับ ก็เดี๋ยวจะค่อยๆ ศึกษาค่อยๆ แกะสูตรไปว่าจะทำได้แค่ไหนในบริบทเมืองไทย (อาหารการกินแบบไทย) แล้วทำแล้วมีผลดีขึ้นจริงไหม แล้วจะมาบอกเล่ากับท่านผู้อ่านนะครับ

ว่าแล้วก็เข้าเนื้อหากันเลยดีกว่าครับ

คำแปลข้อความต้นฉบับ

火の巻
คัมภีร์แห่งเตโช
九一敵になると云事
เก้า สิ่งที่เรียกว่า การเป็นศัตรู

`敵になる `と云は `我身を敵になり替て思ふべきと云所也 `世の中を見るにぬすみなどして家の内へ取籠る様なるものをも敵を強く思なすもの也 `敵になりて思へば世の中の人を皆相手としにげこみてせんかたなき心也 `取籠るものは雉子也 `打果しに入る人は鷹也 `能々工夫有べし `大きなる兵法にしても敵といへば強く思ひて大事にかくるもの也

ที่เรียกว่า “เป็นศัตรู” นั้น คือที่เรียกว่า ควรคิดสับเปลี่ยนตัวเราเป็นศัตรู หากมองดูโลก แม้ผู้ทำตนเป็นขโมยเป็นต้น เข้าไปในบ้านปิดขังตัว ก็ (เพราะ) คิดว่าศัตรูแข็งแกร่ง หากคิด (ว่าเป็น) เป็นศัตรู เอาคนในโลกทุกคนเป็นคู่ต่อสู้ หนีเข้าไป จะไม่ทางทำอะไรได้ ผู้ที่ปิดขังตัวนั้นเป็นไก่ฟ้า คนที่เข้าตีฆ่านั้นเป็นเหยี่ยว สมควรคิดดีๆ ให้แยบคาย แม้ในพิชัยสงครามที่ใหญ่ขึ้น หากเรียกว่าเป็นศัตรู จงคิดให้แข็งแรงเข้าทำให้เป็นเรื่องใหญ่
`よき人数をもち兵法の道理を能知り敵に勝と云所を能うけては気遣すべき道に非ず `一分の兵法も敵になりて思ふべし `兵法能心得て道理強く其道達者なるものに於ては必ず `まくる `と思ふ所也 `能々吟味すべし

หากถือจำนวนคนที่ดี รู้ดีซึ่งหลักการแห่งพิชัยสงคราม รับให้ดีซึ่งที่ที่เรียกว่าชนะศัตรูแล้วล่ะก็ หาใช่วิถีอันควรกังวลไม่ แม้พิชัยสงครามของส่วนเดียวก็ควรคิด (สับเปลี่ยนตัวเรา) เป็นศัตรู หาก (เป็นผู้) รู้เข้าใจให้ดีซึ่งพิชัยสงคราม หลักการแข็งแรง เป็นผู้บรรลุวิถีดังกล่าว จักต้องคิดว่า “พ่ายแพ้” ควรคิดพินิจให้ดีๆ

การตีความและอภิปราย

ข้อความตอนนี้สั้นก็จริง แต่สำหรับผม อ่านค่อนข้างยากและใช้เวลาต้องแกะคำและคิดตามเยอะอยู่ แต่ความประทับใจจากการอ่าน มันก็มีดังนี้ครับ

…สมัยผมเรียนมหาลัย อาจารย์ที่มหาลัยหลายๆ ท่านก็มักจะสอนเสมอว่า เวลาเราเขียนพวกรายงานเขียนอะไรแบบนี้ ให้คิดว่า “เรา (คนเขียน) เป็นคนอ่าน” นั่นก็คือลองคิดในมุมว่า ถ้าเราเป็นคนอ่าน มาอ่านที่เขียนแบบเนี้ย จะอ่านรู้เรื่องไหม?

ถ้าเราคิดในมุมที่ว่า “ถ้าเราเป็นคนอ่าน..” ได้ เราก็จะรู้ว่า เขียนยังไงให้คนอ่านอ่านแล้วรู้เรื่อง นั่นแหละครับ มันก็แผลงเป็นว่า ถ้าเราคิดในมุมที่ว่า “ถ้าเราเป็นศัตรู…” ได้ เราก็จะรู้ว่า ทำยังไงจึงจะรับมือการโจมตีต่างๆ ที่ศัตรูจะทำเข้ามาได้

ฉะนั้น การคิดให้ได้ว่า “มันจะมาไม้ไหน” แล้วคิดต่อว่า “แล้วจะรับมืออย่างไร” จึงเป็นวิธีคิดที่ดีกว่า การที่เรากลัว แล้วก็วิ่งหนีไปหาที่ปิดขังตัวเองลูกเดียว การปิดขังตัวเองแต่แรกเลยไม่ใช่วิธีที่ดี ไม่ใช่วิธีที่ควรเอามาทำเป็นวิธีแรก (จำเรื่องหลักการ RUN HIDE FIGHT ได้ไหมครับ) เพราะถ้าขังตัวเองไม่มีที่หนี ศัตรูเจอตัว มันก็จะเหมือนกับ “ไก่ฟ้ากับเหยี่ยว” อย่างที่มูซาชิพรรณนาไว้

ส่วนท่อนสุดท้ายที่ผมแบบว่า ต้องอ่านแล้วอ่านอีก คือประโยคที่ว่า…

หาก (เป็นผู้) รู้เข้าใจให้ดีซึ่งพิชัยสงคราม หลักการแข็งแรง เป็นผู้บรรลุวิถีดังกล่าว จักต้องคิดว่า “พ่ายแพ้”

兵法能心得て道理強く其道達者なるものに於ては必ず `まくる（＝負ける） `と思ふ所也

เฮียวโฮ โยคุ โคโคโรเอเตะ โดริ ทสึโยคุ โซโนะมิจิ ทัชฉะ นารุโมโนะ นิโออิเตะวะ คานาราซุ “มาคุรุ” โต๊ะ อิฮุ โทโกโระ นาริ

เป็นประโยคที่ ถ้าอ่านทื่อๆ แล้ว งง แต่พออ่านแล้วคิดไปๆ พอจะเข้าใจละ (เข้าใจถูกไหมเนี่ย?)

นั่นคือ การที่ว่าคนเรารู้ทางหนีทีไล่ หนทางรับมือศัตรูนั้น จะต้องคิดถึง “การพ่ายแพ้” หรือถ้าพูดแบบภาษาสมัยใหม่ก็คือ “กรณีที่เลวร้ายที่สุด” (worst case) ด้วย คือต้องคิดว่า ถ้ากรณีเลวร้ายที่สุดมันเป็นแบบนี้ๆ แล้วจะต้องทำไง

อุบัตเหตุ อุบัติภัยทั้งหลาย ที่คร่าชีวิตคนนั้น มีไม่รู้ก็เคส ที่เกิดจากการที่ “ไม่คิดคำนึงถึงกรณีที่เลวร้ายที่สุด” จนทำให้เกิดความประมาท ไม่ตระเตรียมสิ่งที่ควรจะตระเตรียม จนพอมันเกิดเหตุที่เลวร้ายที่สุดขึ้นมา ทำให้ต้องสูญเสียชีวิต ไปอย่างที่ไม่ควรจะเป็น

…เรือไททานิค อวดโอ่ว่าเทคโนโลยีดีเลิศ “ไม่มีวันจม” เลยบอกว่าเรือชูชีพไม่ต้องเยอะก็ได้ มีแค่ตามที่กฎหมายกำหนดก็พอ (ซึ่งไม่พอจำนวนคนที่ขึ้นจริง) ผลลัพธ์ก็คือคนไม่มีเรือชูชีพนั่ง ตายไปพร้อมกับเรือพันกว่าคน…

ก็ขอฝากไว้ให้คิดนะครับ

ส่งท้ายกันด้วยเรื่องที่แบบ ขอแสดงความยินดีกับคุณ “แรมโบ้” (ปังๆๆๆ) แห่งยิม Crazy Monkey Thailand ระยอง ไม่เคยเจอตัวจริงนะแต่คุยกันในโอเพ่นแชทของคนเล่นยูยิตสูในไทย ก็ขอแสดงความยินดีด้วยนะครับที่ได้ “สายน้ำเงิน” สักพักมาครวญกับผมว่า พอขึ้นสายน้ำเงินปั๊บ ทุกคนในยิมโหดขึ้นทันตาเห็น ผมก็บอกว่า สายน้ำเงินนี่หละคือ “ผู้เริ่มต้นที่แท้ทรู” (true beginner) จงทำจักรวาลของตัวเองให้กว้างไกลซะ (ฮา)

มาอ่าน “คัมภีร์ห้าห่วง” ของมูซาชิด้วยกันเถอะ (57) คัมภีร์แห่งเตโช (ไฟ): เก้า สิ่งที่เรียกว่า การเป็นศัตรู