สาวญี่ปุ่นส่วนใหญ่ก็จะพยายามทำตัวเป็นผู้หญิงโจฮิน (ขอไม่ใช้ภาษาไทย ผู้หญิงผู้ดี…ดิฉันว่ามันฟังดูแปลกๆ) ต้องยิ้มน้อยๆ ทานช้าๆ ทานข้าวตักคำพอดี ไม่ทานมูมมาม หกเลอะเทอะ ตัวอย่างสตรีโจฮินที่ดีมากคือ สมเด็จพระจักรพรรดินี มิชิโกะ ค่ะ
งานหนังสือที่ผ่านมา ดิฉันกวาดซื้อหนังสือมาทั้งหมด 13 เล่มค่ะ (ภายในเวลา 2 ชั่วโมง… เป็นการช้อปปิ้งแบบด่วนจี๋มาก) เล่มหนึ่งที่ดิฉันเพิ่งอ่านจบคือเรื่อง “ชีวิตมั่งคั่งด้วยกระเป๋าสตางค์ใบเดียว” ค่ะ ผู้เขียน ซึ่งเป็นชาวญี่ปุ่นได้เขียนเล่าเกี่ยวกับประสบการณ์ที่เขาได้สังเกตและพูดคุยกับนักธุรกิจหรือประธานบริษัทที่ประสบความสำเร็จ
“ขอโทษด้วยที่ไม่มีแบงก์ใหม่นะครับ/คะ” ผู้เขียนก็เลยชมว่า คนเหล่านี้ฝึกคิดถึงผู้อื่นตลอดเวลาและทำเป็นนิสัย จึงทำให้ประสบความสำเร็จ พวกเขาช่างเป็น “ผู้ดี” จริงๆ
คำว่า “ผู้ดี” ในภาษาไทย มักกล่าวถึงบุคคลที่มีกิริยามารยาท ท่าทาง การใช้คำพูดดี เรียบร้อยใช่ไหมคะ ในภาษาญี่ปุ่น คำว่า “ผู้ดี” คือคำว่า 上品（じょうひん：Jouhin）ค่ะ เกตุวดีรู้สึกว่า คนญี่ปุ่นจะใช้คำว่า“โจฮิน” บ่อยกว่าคนไทย เช่น
– ผู้หญิงคนนี้ดูโจฮินจริงๆ (เวลาชมผู้หญิงที่เดินหลังตรง ดูสง่า กิริยามารยาทเรียบร้อย นั่งขาชิดกัน)
– อาหารที่ร้านนี้รสชาติโจฮินจริงๆ (รสชาติกลมกล่อม หอมนิดๆ ไม่หนักเค็มหรือรสชาติดใรสชาติหนึ่งจนเกินไป หาทานได้ตามเรียวกัง หรือร้านอาหารในเกียวโต ถ้าคนไทยมาทาน คงพรรณนาว่า “จืด” แทน)
– เสื้อตัวนี้ดูโจฮินจัง (ภาษาอังกฤษคงประมาณว่า elegant เสื้อแบบนี้ไม่ใช่เสื้อลายเสือ แต่อาจเป็นเสื้อผ้าไหม ลายเรียบๆ แต่ดูดีมีรสนิยม)
เพราะฉะนั้น โจฮิน จะรวมถึง กิริยามารยาทที่ดี รสนิยมที่ดี รสชาติอาหารที่ดี การรู้จักวางตัวและคำนึงถึงผู้อื่น เขาใช้กันในความหมายที่กว้างจริงๆ สาวญี่ปุ่นส่วนใหญ่ก็จะพยายามทำตัวเป็นผู้หญิงโจฮิน (ขอไม่ใช้ภาษาไทย ผู้หญิงผู้ดี…ดิฉันว่ามันฟังดูแปลกๆ) ต้องยิ้มน้อยๆ ทานช้าๆ ทานข้าวตักคำพอดี ไม่ทานมูมมาม หกเลอะเทอะ ตัวอย่างสตรีโจฮินที่ดีมากคือ สมเด็จพระจักรพรรดินี มิชิโกะ ค่ะ
1. คุณพกทิชชู่หรือผ้าเช็ดหน้าติดตัวตลอดเวลา (และใส่ทิชชู่ในที่ใส่ทิชชู่อย่างเรียบร้อย)
2. คุณรีดผ้าเช็ดหน้าด้วย
3. เมื่อคุณซื้อไอศครีมโคนหรือลูกชิ้นปิ้ง คุณหาที่นั่งทานให้เรียบร้อย ไม่เดินทาน
4. เวลาขึ้นรถหรือนั่งแท๊กซี่ คุณเอียงตัวและหย่อนก้นลงนั่งก่อน แล้วค่อยรวบขายกขึ้นมาวาง เวลาขึ้นรถไฟ คุณค่อยๆ หย่อนตัวลงนั่ง ไม่ใช่ทิ้งตัวลงไปนั่งแผละ
5. คุณลงท้ายประโยคด้วยคำว่า “ค่ะ” เกือบตลอดเวลา (และแน่นอน…คุณไม่ใช้คำว่า “กู” “มึง”)
6. คุณนั่งหลังตรง
7. คุณปิดประตูเบาๆ ค่อยๆ วางของบนโต๊ะ (กล่าวคือ…คุณใช้ของอย่างระมัดระวัง ไม่กระโตกกระตาก)
8. คุณไม่จับกลุ่มเม้าท์แตกอยู่เนืองนิตย์ คุณพยายามมองข้อดีของทุกๆคน และยิ้มแย้มแจ่มใส (อย่างจริงใจ…รวมถึงคุณไม่ประชดเนื้อหาในข้อนี้ว่า “นังนักเขียนโลกสวย ใครจะไปทำได้ยะ”)
9. คุณพูดจาสุภาพและกล่าวขอบคุณพนักงานร้านค้าหรือเด็กเสิร์ฟ (สังคมญี่ปุ่นเขาขอบคุณเป็นเรื่องปกติอยู่แล้ว หยวนๆ ให้เหลือแค่ “พูดจาสุภาพกับพนักงาน” ก็ได้ค่ะ)
10. คุณไม่ดูถูกคนที่ใส่เสื้อยืดลากแตะแล้วมาเดินพารากอน (กล่าวคือ…คุณไม่ดูถูกคนอื่น)
11. เวลาไปซูเปอร์มาร์เก็ต พอถึงตอนจ่ายเงิน คุณซ้อนตะกร้าบนอย่างเรียบร้อย ไม่ได้ซ้อนแบบส่งๆ ไป
12. คุณไม่แต่งหน้าจัดเกินไป ไม่ใส่น้ำหอมแรงเกินไป
13. คุณกล่าวขอโทษเวลาจ่ายแบงค์ใหญ่ เช่น แบงค์พัน ให้กับร้านค้าหรือร้านสะดวกซื้อ
14. วันที่ฝนตก คุณพยายามสะบัดร่มให้แห้งในระดับหนึ่งก่อนขึ้นรถไฟหรือเข้าห้างสรรพสินค้าเพื่อไม่ให้น้ำหยดเลอะเทอะพื้น
15. คุณรักตัวเอง ไม่อิจฉาและคอยจับผิดคนอื่น
เป็นอย่างไรกันบ้างคะ ข้อแรกๆ จะเป็นเรื่องของกิริยามารยาท การใช้คำพูด ซึ่งคล้ายๆ กับเนื้อหาในหนังสือสมบัติผู้ดีของไทยเรา แต่ข้อหลังๆ จะเป็นการวางตัวโดยนึกถึงผู้อื่นเป็นหลักค่ะ เช่น คุณไม่ใส่น้ำหอมแรงเกินไปเพราะกลิ่นจะรบกวนคนอื่น คุณสะบัดร่มให้เรียบร้อยเพื่อไม่ให้พื้นของสถานที่ที่เราไปเยือนเลอะเทอะ รบกวนผู้อื่นเขา
กล่าวโดยสรุป ความโจฮินไม่ได้หมายถึงเพียงแค่กิริยาท่าทางภายนอก แต่สะท้อนจากจิตใจที่ดีงาม ซึ่งเกิดจากการคิดดี พูดดี ทำดี ของคนคนนั้นเลยล่ะค่ะ
ป.ล. เนื่องจากบทความนี้กล่าวถึงความเป็นผู้ดี ดิฉันรู้สึกว่าระดับการใช้คำพูดจิกกัดประชดประชันของตัวเองลดลงไปถึง 78%
ทักทายพูดคุยกับเกตุวดี ได้ที่ >>> Japan Gossip by เกตุวดี Marumura
