ทำความรู้จักกับ Hakata Ningyo ตุ๊กตาดินเผาแห่งเมืองฮากาตะ
ตุ๊กตาญี่ปุ่นมีด้วยกันหลายแบบ แต่ละแบบก็มีจุดเด่นและที่มาที่ไปแตกต่างกันไป วันนี้เราจะพาไปทำความรู้จักกับตุ๊กตาฮากาตะ หนึ่งในตุ๊กตาที่มีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกกันค่ะ
ตุ๊กตาฮากาตะหรือ Hakata Ningyo เป็นตุ๊กตาดินเผาแบบไม่เคลือบที่ผลิตขึ้นในเมืองฮากาตะ จังหวัดฟุกุโอกะ มีลักษณะเด่นคือ รูปร่างที่ผ่านการปั้นด้วยความประณีต มีการลงสีด้วยความบรรจง มักทำออกมาเป็นรูปของหญิงสาวในชุดกิโมโน นักรบ เด็ก ซูโม่ ฯลฯ โดยมีราคาตั้งแต่หลักร้อยไปจนถึงหลักแสนเลยทีเดียว ถือได้ว่าตุ๊กตาฮากาตะเป็นงานฝีมือที่ต้องใช้ความชำนาญในการทำและมีที่มาที่ไปนับหลายร้อยปี
หากย้อนกลับไป ตุ๊กตาฮากาตะนี้เกิดขึ้นตั้งแต่ปี 1600 สมัยของ Nagamasa Kuroda ซึ่งปกครองฟุกุโอกะในสมัยนั้น ได้สร้างปราสาทไมซุรุขึ้น ระหว่างนั้นเองได้มีช่างกระเบื้องนามว่า Soshichi Masaki ได้มอบตุ๊กตาดินเผาให้กับ Nagamasa Kuroda ซึ่งเจ้าตุ๊กตานี้เองที่เชื่อว่ากันว่าเป็นต้นกำเนิดของตุ๊กตาฮากาตะ หลังจากนั้นตุ๊กตาดินเผาแบบนี้ก็เริ่มเป็นที่รู้จักและแพร่หลายไปทั่วเมืองฮากาตะ แต่ตุ๊กตาฮากาตะที่เราเห็นในปัจจุบัน ไม่ได้มาจากเจ้าตุ๊กตาที่ Masaki มอบให้ไดเมียวเสียทีเดียวหรอกนะคะ แต่ทว่าต้นแบบของตุ๊กตาฮากาตะในปัจจุบันกลับเกิดขึ้นในช่วงปี 1818 ในสมัยเอโดะ โดย Kichibei Nakanoko ผู้ซึ่งเริ่มออกแบบตุ๊กตาดินเผาแบบไม่เคลือบด้วยสีสันสดใส หลังจากนั้นในปี 1890 ชื่อของตุ๊กตาฮากาตะได้ปรากฏขึ้นครั้งแรกในงานแสดงสินค้าอุตสาหกรรมในประเทศครั้งที่ 3 เนื่องจากได้รับรางวัล และต่อมาในปี 1900 ชื่อเสียงของตุ๊กตาฮากาตะ ก็เป็นที่รู้จักและดึงดูดความสนใจจากทั่วโลก ในงาน Paris World Exposition ปี 1900 นั่นเองค่ะ
สำหรับการผลิตตุ๊กตาฮากาตะนั้น จะเริ่มจากการเตรียมดินเหนียวสำหรับปั้น โดยจะนำดินเหนียวที่แห้งที่บดให้ละเอียด จากนั้นก็จะผสมน้ำ ค่อยๆนวดจนได้ความนิ่มและแน่นที่เหมาะสม จากนั้นจึงสร้างหุ่นจำลองด้วยดินเหนียว ซึ่งขั้นตอนนี้ต้องใช้เวลาและความละเอียดอ่อนรวมไปถึงความชำนาญของช่างในการทำอย่างมาก ซึ่งบางครั้งเฉพาะการทำแบบจำลองนี้ก็กินเวลาหลายเดือนเลยทีเดียว
เมื่อทำแบบเสร็จเรียบร้อยแล้ว ก็จะแบ่งตุ๊กตาออกเป็นส่วนๆ เช่น ส่วนหัว ส่วนแขน ส่วนตัว ก่อนจะหล่อด้วยปูนปาสเตอร์เพื่อทำแม่พิมพ์
หลังจากที่ได้แม่พิมพ์แล้วก็จะเข้าสู่ขั้นตอนการทำเป็นตุ๊กตา โดยจะทำการกดแผ่นดินเหนียวที่มีความประมาณ 1 ซม.ด้วยมือลงไปบนแม่พิมพ์อย่างบรรจง แล้วจึงปล่อยให้แห้ง จากนั้นจึงเข้าสู่กระบวนการเผา โดยการเผาจะเริ่มที่อุณหภูมิต่ำและค่อยๆ เพิ่มขึ้นจนถึงประมาณ 900ºC
เมื่อเผาแล้วก็จะเข้าสู่ขั้นตอนการระบายสีและการวาดใบหน้าของตัวตุ๊กตา ซึ่งถือว่าเป็นอีกขั้นตอนสำคัญที่ต้องอาศัยความชำนาญอย่างมากกว่าที่จะออกมาเป็นตุ๊กตาฮากาตะที่เสร็จสมบูรณ์อย่างที่เราเห็นกันค่ะ
หากใครนึกภาพการทำไม่ออก สามารถชมได้จากคลิปนี้ค่ะ
เรื่องแนะนำ :
– บำรุงผมให้แข็งแรงเงางามด้วย 4 แบรนด์ แปรงหวีผมจากไม้
– 6 ร้านรับ (ซื้อ-ขาย) เสื้อผ้ามือสองในญี่ปุ่น!
– ชวนอ่าน : คุณ ผม และผู้คนที่สวนกันบนรถไฟสายฮังคิว
– ย้อนวันวานแห่งประวัติศาสตร์การรถไฟญี่ปุ่นผ่านงานศิลป์ที่ the Tokyo Station Gallery
– ต้อนรับฮาโลวีนด้วยที่วางตะเกียบผีจิ๋วแสนน่ารัก
ข้อมูลและภาพประกอบจาก
– https://kogeijapan.com/
– https://www.nilsjapan.com/
– https://edition.cnn.com/
– https://www.japan-experience.com/plan-your-trip/to-know/traveling-japan/hakata-dolls
#ทำความรู้จักกับ Hakata Ningyo ตุ๊กตาดินเผาแห่งเมืองฮากาตะ