สยองผีญี่ปุ่น : ปีศาจแห่งความเร่งรีบ

สยองผีญี่ปุ่น : ปีศาจแห่งความเร่งรีบ (Isogashi Yokai)

บทความโดย : หรูอี้ www.marumura.com

อิโซงาชิ (Isogashi) หรือปีศาจแห่งความเร่งรีบเป็นหนึ่งในปีศาจ ของญี่ปุ่นที่มีเอกลักษณ์แตกต่างจากภูตผีทั่วไป เพราะมันไม่ได้สร้างความหวาดกลัวหรือทำร้ายมนุษย์โดยตรง แต่กลับแฝงตัวอยู่ในรูปแบบของ “ความวุ่นวายใจ” และ “ความอยู่ไม่สุข” คำว่า isogashi ในภาษาญี่ปุ่นแปลว่า “ยุ่ง” หรือ “ไม่ว่าง” ซึ่งสะท้อนตัวตนของปีศาจตนนี้อย่างชัดเจน โดยลักษณะของมันถูกอธิบายว่าเป็นปีศาจผิวสีน้ำเงิน หูตกยาว จมูกใหญ่ และมีลิ้นยาวห้อยโผล่ออกมา พร้อมท่าทางวิ่งวุ่นเสมือนกำลังมีงานนับไม่ถ้วนต้องจัดการ ลักษณะเช่นนี้ทำให้มันถูกจัดอยู่ในกลุ่ม สึกิโมโนะ (tsukimono) คือปีศาจที่เข้าสิงและควบคุมมนุษย์

สยองผีญี่ปุ่น : ปีศาจแห่งความเร่งรีบ (Isogashi Yokai)

เมื่อมนุษย์ถูกอิโซงาชิเข้าสิง จะเกิดความรู้สึกไม่อยากอยู่นิ่ง ต้องทำสิ่งต่าง ๆ อยู่ตลอดเวลา หากปล่อยให้ตนเองว่างเปล่าจะรู้สึกผิดหรือเหมือนกำลังละเลยหน้าที่ แม้ร่างกายอาจเหนื่อยล้า แต่ในจิตใจกลับรู้สึกพึงพอใจและมั่นคงที่ได้ “ทำอะไรอยู่เสมอ” ดังนั้นอิโซงาชิจึงไม่ใช่วิญญาณร้ายที่นำความเดือดร้อนโดยตรง หากแต่เป็นเงาสะท้อนความคิดและพฤติกรรมของผู้คน โดยเฉพาะในสังคมที่ความเร่งรีบกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน

อิโซงาชิปรากฏครั้งแรกในสมัยมุโรมาจิ (คริสต์ศตวรรษที่ 14–16) ในม้วนภาพ เฮียกกิ ยะเงียว เอมากิ (Hyakki yagyō emaki) ซึ่งเป็นภาพขบวนภูตผี แต่ยังไม่มีชื่อกำกับไว้ ต่อมาในสมัยเอโดะจึงมีการบันทึกซ้ำในม้วนภาพรุ่นใหม่และระบุชื่อว่า “อิโซงาชิ” แม้จะไม่มีคำอธิบายเพิ่มเติม ขณะเดียวกันศิลปินผู้โด่งดังอย่าง โทริยามะ เซะกิเอน (Toriyama Sekien) ได้ตีความจากภาพต้นแบบเดียวกันและตั้งชื่อใหม่ว่า เท็นโจนามะ (Tenjōname) ซึ่งกลายเป็นปีศาจอีกตนหนึ่งในเวลาต่อมา แม้มีที่มาจากภาพเดียวกัน แต่ทั้งสองก็พัฒนาแยกเป็นคนละสายชัดเจน ภายหลังในสมัยโชวะ นักวาดการ์ตูนชื่อดัง มิซึกิ ชิเงรุ (Mizuki Shigeru) ได้เพิ่มเติมคำอธิบายว่าอิโซงาชิเป็นวิญญาณที่เข้าสิงมนุษย์จนเกิดความวุ่นวายใจ ซึ่งกลายเป็นคำอธิบายหลักที่ใช้ต่อเนื่องมาจนปัจจุบัน

แม้อิโซงาชิจะไม่มีเรื่องเล่าพื้นบ้านหรือการบันทึกเป็นตำนานท้องถิ่นเหมือนปีศาจตนอื่น แต่บทบาทของมันกลับน่าสนใจในเชิงสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม อิโซงาชิสะท้อนความจริงของมนุษย์ที่ไม่สามารถหยุดพักหรืออยู่นิ่งได้ โดยเฉพาะในสังคมญี่ปุ่นสมัยใหม่ที่ผู้คนมักใช้ชีวิตอย่างเร่งรีบ มีความกดดันเรื่องงานและหน้าที่อยู่เสมอ หากมองในมุมจิตวิทยา อิโซงาชิอาจเปรียบได้กับสภาพของคนที่ติดการทำงาน (workaholic) หรือความเครียดจากการไม่สามารถผ่อนคลายตัวเองได้

ดังนั้น อิโซงาชิแม้จะเป็นเพียงโยไคที่มีต้นกำเนิดจากภาพในม้วนหนังสือโบราณ แต่ด้วยการตีความใหม่และการสร้างสรรค์ของนักเขียนสมัยใหม่ ทำให้มันกลายเป็นตัวแทนแห่ง “ความเร่งรีบไม่รู้จบ” ของมนุษย์ การมีอยู่ของอิโซงาชิจึงไม่เพียงเป็นส่วนหนึ่งของโลกแห่งปีศาจในตำนานญี่ปุ่น แต่ยังสะท้อนวิถีชีวิต ความคิด และปัญหาทางสังคมของมนุษย์ในทุกยุคทุกสมัยอีกด้วย