ภาษาญี่ปุ่นน่ารู้ “เดี๋ยวผู้คนเขาจะว่าเอาได้” … เกี่ยวกับคำว่า “เซะเคน” (世間 = ใดๆ ในโลกนี้ = ผู้คน) ของญี่ปุ่น
รวบรวมและเล่าโดย วสุ มารุมุระ
“ทำตัวแบบนี้ เดี๋ยวผู้คนจะว่าเอาได้”
ในญี่ปุ่น คนเขาถูกตัดสินจาก “ผู้คน” นะครับ
ยกตัวอย่างคลาสสิคคือ…
มีฆาตกรหนึ่งคนฆ่าคน ถูกจับได้
ฆาตกรถูกจับขังคุก รอประหาร
คนที่ได้รับผลกระทบคือครอบครัว
คนที่เป็นน้องชายของเขา ได้รับผลกระทบ
ทำให้มีปัญหาในการมีแฟน พอจะแต่งงานก็โดนกีดกัน
สุดท้ายน้องชายของเขาก็ฆ่าตัวตาย
“ผู้คน” ที่ว่านี้ผมแปลเอาเองมาจากคำว่า
世間
せけん
เซะเคน
มาดูคำแปลตรงจากคันจิแต่ล่ะตัวของคำว่า 世間 [เซะเคน] กัน
世
せ、よ
[เซะ, โยะ]
โลก
World
โลก 世 [โยะ] ความจริงแล้ว มาจากคำในพุทธศาสนาที่หมายถึง “ภพ”
間
かん、あいだ
[คัง, ไอดะ]
ระหว่าง
ตัว 間 [คัง, ไอดะ] ที่แปลว่า “ระหว่าง” นี้
ยังคงหมายถึง “ที่ว่าง” ได้
เพราะ “ระหว่าง” สองสิ่ง
ก็คือ “ที่ว่าง”
世間 [เซะเคน] ที่หมายถึง “ที่ว่างในโลกนี้”
นั้นล้วนแล้วเต็มไปด้วย “ผู้คน”
ญี่ปุ่นนั้นในสมัยก่อน ยังไม่มีคำศัพท์ว่า
“สังคม” = social
“บุคคล” = individual
คำว่า “สังคม” และ “บุคคล” ถูกสร้างขึ้นมาใหม่
ในสมัยที่ญี่ปุ่นเริ่มเปิดประเทศ ช่วงยุคเมจิ (ปลายคริสศตวรรษที่ 18)
สังคม = 社会 [ฉะไค] しゃかい
บุคคล = 個人 [โคะจิน] こじん
ก่อนหน้านั้นมีแต่คำว่า 世間 [เซะเคน] ที่หมายถึง”ผู้คน” ซะมากกว่า
“ผู้คน” ที่ว่านี้เป็น กลุ่มคนในวงจำกัดมากกว่า
เช่นระดับหมู่บ้าน (村 [มุระ] むら)
มีการค้นคว้าวิจัยว่า 世間 [เซะเคน] ในภาษาญี่ปุ่นนั้น
มีความแตกต่างกับ “สังคม” (social ) ของตะวันตกอย่างไร
ตรงนี้ผมยังตีความไม่แตกมากนักเลย
ไม่อาจจะอธิบายได้ อย่างละเอียดๆ
แต่เท่าที่อ่านเจอมาเขายกลักษณะเฉพาะของ 世間 [เซะเคน] มาดังนี้
มีความสัมพันธ์ที่ช่วยเหลือกัน
นับถือตามลำดับอาวุโส
มีความรู้สึกว่าทุกคนต่างผ่านห้วงเวลาเดียวกัน
มีการแบ่งแยก (Discriminate) คนที่ไม่เกี่ยวข้องออกไปข้างนอกกลุ่ม
มีความลึกลับ, ความขลัง (mystery)
โดยส่วนตัวผมแล้ว ผมจะรู้สึกว่าคนญี่ปุ่นจะชอบเตือนว่า
“อย่าให้โลกนี้เขาว่าคุณได้” = “อย่าให้ผู้คนเอาว่าเอาได้”
ซึ่งคำว่า “ผู้คน” ที่ว่านี้ใช้คำว่า 世間 [เซะเคน]
การที่คนญี่ปุ่นแคร์คนอื่นว่าจะมองตัวเองเป็นอย่างไร ก็เพราะ 世間 [เซะเคน]
แต่ทว่าก็มีเสียงวิจารณ์ว่า ทำให้คนญี่ปุ่น
“ในบางครั้ง”
ถึงกับต้องฆ่าตัวตาย
ซามุไรที่ทำฮาราคิรี
นักบินที่นำเครื่องบินซีโร่พุ่งชนแบบกามิกาเซ่
เด็กที่ทนกลั่นแกล้งไม่ไหว
คนที่ทำงานหนักจนเกินไป
สุดท้ายนี้ความเป็นระเบียบของญี่ปุ่นก็อาจจะเกิดขึ้นได้เพราะ 世間 [เซะเคน] แต่ก็อาจจะมีข้อเสียของมันถึงผลข้างเคียงคือ การแคร์ความรู้สึกผู้อื่นมากไป
แต่การวิจัยพิสูจน์ถึงข้อดีข้อเสียของ 世間 [เซะเคน] คงยากที่จะทำได้
ผมก็ยังศึกษาอยู่เรื่อยๆครับ เรียกว่าเป็น “ความขัดแย้ง” ที่เห็นได้อย่างหนึ่งในสังคมญี่ปุ่น
มันยังคงเป็น
Mystery
อย่างหนึ่ง
“แล้วเราจะมองครอบครัวของฆาตกรเป็นอย่างไร”
รวบรวมและเล่าโดย วสุ มารุมุระ
ทักทายพูดคุยกับ Wasu ได้ที่ >>> Facebook Wasu’s thought on Japan
เรื่องแนะนำ :
– ที่มาของตัวคันจิ คำว่า “หัวเราะ”
– แมวดำที่เป็นจะเปลี่ยนเป็นสีขาว : บริษัทยามาโตะ คุโระเนะโกะ
– เรื่องสั้น : พายุที่พัดผ่านไป
– รีคอล เรียกสินค้าคืน ปัญหาของผู้ผลิตญี่ปุ่น ที่ไม่ไกลตัวเรา
– ที่มาของคันจิ 悲しみ [คะนะชิมิ] “ความเศร้า”