เมื่อมีการผลัดเปลี่ยนจักรพรรดิเป็นองค์ใหม่ ปีศักราชของญี่ปุ่นก็จะต้องเปลี่ยนตาม…ซึ่งศักราชญี่ปุ่นปัจจุบันคือ “เฮเซ” (平成) ในปีนี้ก็เป็นปีที่ 29 แล้ว วันนี้เราจะมาพูดถึงเรื่องการตั้งศักราชใหม่ของญี่ปุ่นกันครับ…
แปลและเรียบเรียงโดย วสุ มารุมุระ
เราคงได้ยินข่าวกันมาแล้วว่า จักรพรรดิองค์ปัจจุบันของญี่ปุ่นจะสละราชสมบัติ
และเมื่อมีการผลัดเปลี่ยนจักรพรรดิเป็นองค์ใหม่ ปีศักราชของญี่ปุ่นก็จะต้องเปลี่ยนตาม…
ซึ่งศักราชปัจจุบัน “เฮเซ” (平成) ในปีนี้ก็เป็นปีที่ 29 แล้ว
วันนี้เราจะมาพูดถึงเรื่องการตั้งศักราชใหม่ของญี่ปุ่นกันครับ…
ชื่อศักราชนั้นมีหลักการตั้งชื่อดังนี้…
1. ต้องมีความหมายคู่ควรกับอุดมคติของประชาชน
2. ประกอบด้วยคันจิสองตัว
(ความคิดเห็นเพิ่มเติม) คันจิสองตัว มีความขลัง กำลังพอดี ไม่สั้นไม่ยาวไป
3. เขียนไม่ยาก
(ความคิดเห็นเพิ่มเติม) คันจินั้นมีหลายตัว ซึ่งก็มีคันจิที่ใช้บ่อยๆ แบบที่ผู้คนเขียนกันได้ถูกแน่ๆ ซึ่งสมควรเอาคันจิเหล่านั้นมาใช้ตั้งชื่อศักราช
4. อ่านออกได้ง่าย
(ความคิดเห็นเพิ่มเติม) เพราะตัวคันจิอาจจะมีวิธีอ่านได้หลายแบบ มีทั้งคำที่ยากและง่าย ดังนั้นคันจิที่ใช้ก็ควรเป็นคำที่ใครๆ ก็อ่านออก อ่านกันไม่ผิดแน่นอน
5. ไม่เคยถูกใช้มาก่อน
6. คำมีความหมายแอบแฝงอย่างอื่น
ทีนี้ลองกลับมาดูความหมายของปีศักราชของญี่ปุ่นที่ผ่านมา
ใครหลายคนน่าจะทันได้ยิน “ปีโชวะ” กับ “ปีเฮเซ” กันนะครับ
คำเหล่านี้มีความหมายดังนี้…
昭和 (โชวะ) มีความหมายว่า “ร่วมใจกันสามัคคี”
(ความคิดเห็นเพิ่มเติม) ปีโชวะ นั้นเริ่มต้นในปี 1926 เป็นช่วงหลังญี่ปุ่นเปิดประเทศสู่สากล และญี่ปุ่นมีความต้องการขยับขยายอำนาจและอาณาเขตมายังแผ่นดินใหญ่ คำว่า “โชวะ” ก็อาจสื่อถึงความต้องการให้คนญี่ปุ่นสามัคคี เพื่อรับมือต่อสากลโลก
平成 (เฮเซ) มีความหมายว่า “ความสงบสุขทั้งนอกและใน ทั้งฟ้าและดิน”
(ความคิดเห็นเพิ่มเติม) ปีเฮเซ นั้นเริ่มต้นในปี 1989 เป็นช่วงที่ญี่ปุ่นผ่านสงครามโลกครั้งที่สอง และได้เติบโตเป็นประเทศมหาอำนาจทางเศรษฐกิจ สิ่งที่ญี่ปุ่นต้องการจากนี้ต่อไปคงเป็น “ความสงบสุขของชีวิต” ประกอบกับเป็นเวลาหลังสงครามโลกแล้วเลยสื่อมาจากชื่อ “เฮเซ”
แน่นอนว่า ในภาษาญี่ปุ่น ก็มีการใช้คำว่า “ยุคโชวะ” “ยุคเฮเซ” ซึ่งการใช้คำพูดลักษณะนี้เพื่อระลึกถึงอดีตอันหอมหวล
แล้วคนญี่ปุ่นนั้นคุ้นเคยปีศักราช “โชวะ” “เฮเซ” กันสักแค่ไหน?
ก็คงคล้ายๆ กับที่พวกเราคุ้นเคยปีพุทธศักราช
ปี “โชวะ” หรือ “เฮเซ” เหล่านี้ก็ใช้แทนความเป็นประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น แทนความเป็นชาติ เป็นการบ่งบอกถึงการเปลี่ยนแปลงยุคสมัย
และปีศักราชเหล่านี้ยังตรงกับช่วงการครองราชย์ของจักรพรรดิองค์ต่างๆ
ตัวอย่างเช่น มันจะมีคำศัพท์อย่างคำว่า
昭和天皇 โชวะเทนโน : จักรพรรดิโชวะ เพื่อระบุชี้ถึงจักรพรรดิองค์ก่อนในยุคศักราชโชวะ
***ขอให้ระวังนะครับว่า คำว่า “โชวะเทนโน” เป็นคำที่ใช้เรียก จักรพรรดิในอดีตในสมัยโชวะเพื่ออ้างอิง ซึ่งไม่ได้หมายความว่าพระองค์ท่านชื่อ “โชวะ” จริงๆ
ส่วนจักรพรรดิองค์ปัจจุบัน เราก็เรียกกันว่า “เทนโน” หรือ 今上天皇 [คินโจเทนโน] = จักรพรรดิ(องค์ปัจจุบัน)
今 [อิมะ] = ตอนนี้
上 [อุเอะ] = ข้างบน
ยังไม่มีการเรียกว่า “เฮเซเทนโน” นะครับ
แล้วกระบวนการในการตั้งชื่อปีศักราชนี้มีลำดับขั้นตอนอย่างไร?
1. ได้รับการเสนอแนะจากผู้รู้ด้านคันจิหรือภาษา อย่างเช่นจากครูบาอาจารย์ตามมหาวิทยาลัย
2. เลือกสรรอีกทีโดยหัวหน้าเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
3. ประชุมสภา
4. สอบถามความเห็นจากประธานสภาผู้แทนราษฎรและประธานวุฒิสภา ซึ่งถือได้ว่าเป็นตัวแทนอาวุโสจากประชาชน
5. อนุมัติในสภา
ญี่ปุ่นหลังจากการเปิดประเทศสู่โลกภายนอกนั้น ได้ผ่านยุคศักราชมาสี่สมัย ซึ่งมีชื่อพร้อมตัวอักษรย่อภาษาอังกฤษดังนี้ …
明治 เมจิ Meiji (M)
大正 ไทโช Taisho (T)
昭和 โชวะ Showa (S)
平成 เฮเซ Heisei (H)
ซึ่งก็มีการใช้ตัวอักษรย่อภาษาอังกฤษในการเขียนกำกับชื่อปีศักราช
อย่างเช่น ปีเฮเซที่ 29 ก็มีเอกสารราชการภาษาญี่ปุ่นก็มีระบุไว้ว่า H29
ดังนั้นแล้ว ปีศักราชใหม่ นี้มีโอกาสน้อยที่พยางค์แรกจะขึ้นต้นด้วยตัวอักษร M,T,S,H
เพราะฉะนั้นแล้วตัวอักษรที่หลงเหลือก็จะมี A,I,U,E,O,K,N,Y,R,W
แล้วศักราชใหม่น่าจะเป็นชื่อเกี่ยวกับอะไร?
ยังไม่ทราบครับ ไม่รู้มีใครทายอะไรไว้บ้าง
โดยส่วนตัวสำหรับผมแล้ว ญี่ปุ่นนั้นผ่านช่วงเศรษฐกิจซบเซามาหลายสิบปี ผู้คนอาจจะต้องการความหวังใหม่ในการดำรงชีวิต น่าจะตั้งชื่อศักราชที่มีความหมายในทางนั้น
ทั้งหมดนี่ก็เป็นเกร็ดเล็กๆ น้อยๆ ให้เราได้เข้าใจความเปลี่ยนแปลงของศักราชของญี่ปุ่นนะครับ
เป็นการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัยครับ
แปลและเรียบเรียงโดย วสุ มารุมุระ
ทักทายพูดคุยกับ Wasu ได้ที่ >>> Facebook Wasu’s thought on Japan
เรื่องแนะนำ :
– 40 ปีกับการลักพาตัวคนญี่ปุ่นโดยสปายเกาหลีเหนือ
– รายงานสถิติการฆ่าตัวตายของเด็กญี่ปุ่น
– “เทะ-รุ-มิ-คุ-ระ-บุ” (てるみくらぶ) บริษัททัวร์ล้มละลายจนคนเดือดร้อนกว่า 90,000 ราย
– โปรหยะคิว : Professional Baseball ของญี่ปุ่น
– คำศัพท์ภาษาญี่ปุ่นสำคัญในที่ทำงาน 2 คำ
ขอบคุณข้อมูลและรูปภาพ :
จากหนังสือเรื่อง 年号の歴史 ที่พิมพ์โดยสำนักพิมพ์ 雄山館 (1996)
https://liginc.co.jp/294748
https://m.chiebukuro.yahoo.co.jp/detail/q107086275
http://www.japantimes.co.jp/news/2016/07/25/reference/imperial-abdication-talk-poses-question-japans-next-era/